Eenzaamheid is een frame of mind waar je waakzaam voor moet blijven

Foto: Connie Ma

Fie Teijmant – van Leeuwen (86) reisde tot voor kort de hele wereld over maar begint nu haar leeftijd wel een beetje te merken. Niet dat ze helemaal af ziet van reizen – in oktober hoopt ze het huwelijksfeest van haar kleinzoon op Aruba mee te maken – maar een tocht door China zoals acht jaar geleden met haar kleindochter zal ze niet meer ondernemen. Somberen hierover en gaan zitten afwachten wat de komende zomer haar zal brengen, is niets voor Fie. Je moet zelf iets van het leven maken, vindt ze.

 

Heimwee

Eenzaamheid is haar niet vreemd. Ze heeft er al jong mee te maken gekregen, vertelt ze. “Na de oorlog wilde ik weg. Ik wilde mijn vleugels uitslaan, na al die jaren dat er niets kon. Maar eerst moest ik de verloren schooljaren inhalen en examen doen. Ik was een jaar of negentien toen ik met een familie als au pair mee kon naar Amerika. Daarvoor had ik wel de toestemming van mijn ouders nodig. Ik heb mijn moeder gek gezeurd, voordat zij ermee instemde. Was mijn vader toen niet in Indonesië geweest om troepentransport te begeleiden, dan weet ik niet of het wel was doorgegaan..! In Amerika viel het allemaal vreselijk tegen. Ik voelde me net Assepoester bij die familie en was vaak doodongelukkig, maar was te trots om iemand over mijn heimwee te vertellen. Na verloop van tijd leerde ik mijn eerste man kennen en trouwde vrij vlot met hem. Alle drie mijn kinderen zijn in Amerika geboren. Ik kan nu wel zeggen, dat wij niet goed bij elkaar pasten, maar geprobeerd hebben ervan te maken wat ervan te maken viel. Niettemin zijn we na twaalf jaar huwelijk gescheiden en ben ik met de kinderen naar Nederland gegaan.”

Ook daar was het leven niet vol rozengeur en maneschijn voor een alleenstaande moeder met drie kinderen. Maar Fie sloeg zich er doorheen. Ze vond werk in Amsterdam en ging zo veel mogelijk met de kinderen zeilen in de weekends en in de vakanties. Iets wat zij zich nog herinnerde van haar jeugd. Hoewel haar vader toen misschien één week vakantie had, gingen ze er altijd met de zeilboot op uit. Fie vertelt over de Spartaanse opvoeding die zij en haar oudere broer en zus kregen. Af en toe werden ze over boord gezet om te kijken of ze zich konden redden. En ze moesten heel wat af roeien in het volgbootje zonder motortje. “Beweging was goed voor ons vonden mijn ouders. Mijn moeder kon en deed alles. Boekbinden, naaien, met ons zwemmen… En niet alleen in de zomer hoor. Ook ’s winters gingen we. Mijn vlechtjes zaten soms bevroren langs m’n hoofd. Ziek waren we nooit.”

 Bezig blijven

Deze ‘aanpakkers’ mentaliteit heeft Fie onwillekeurig overgenomen, denkt ze. Je moet jezelf bezig houden en zoveel mogelijk proberen te blijven doen. Ze begon begin jaren tachtig van de vorige eeuw met een cursus boetseren, maar een ongeluk dwong haar daar een tijd mee op te houden. Ze vond andere bezigheden en niet in de laatste plaats ontmoette ze haar tweede man. Hij was ook een zeiler en met hem bezocht ze ieder jaar de boot show in Londen. Ze deden samen de cursus theoretische kustnavigatie aan de hogeschool in Den Helder. Een hele winter zeilen op papier, zoals ze het noemt. Toen ze allebei geslaagd waren voor het examen konden ze ook het zeegat uit met hun boot. Naar Oostende, Londen of naar een van de Scandinavische landen. Of met het vliegtuig vrienden of familie bezoeken, zoals een nicht in Australië of haar dochter op Aruba. Alzheimer maakte een eind aan al deze tochten. “Ik voelde me op de boot altijd volkomen veilig met mijn man tot die keer dat we naar Zweden voeren. Ik had geen idee wat er aan de hand was, toen het hem niet lukte de boot ergens heen te navigeren. Pas nadat later de diagnose was gesteld, begreep ik dat hij toen al ziek moet zijn geweest. Hij was zo’n aardig mens. Ik heb hem met liefde al die jaren verzorgd. In 2007, tien jaar na de diagnose, is hij overleden. Met twee keer in de week dagopvang lukte het me negen jaar om hem thuis te kunnen houden. Muziek is in die moeilijke periode van grote waarde voor mij geweest.

 

Taizé

Toen ik indertijd in Hoorn kwam wonen, heb ik me aangesloten bij de Doopsgezinde kerk, omdat ik die van huis uit kende. Ik vind de sfeer hier erg prettig en heb via de kerk ook weer allerlei contacten. Zo ben ik een jaar of vier geleden met een groep jongeren mee geweest naar Taizé. Omdat jongeren de toekomst hebben, vroeg ik me wel af of ik er als oudere ook heen kon. Ik wil onder geen beding jonger doen dan ik ben. Maar iedereen accepteerde me. Het was een heel bijzondere ervaring om zo’n internationaal gezelschap te ontmoeten en te spreken. Ik kreeg daar een overweldigend gevoel van ontroering. Zoveel mensen bij elkaar en dan die stilte en de prachtige Taizé liederen. Zonder overdrijving kan ik zeggen dat het een gevoel van heiligheid was, dat ik daar ervoer. Een paar weken nadat ik was thuisgekomen, kreeg ik een telefoontje van een leraar waarmee ik in een groep had gezeten. Naar aanleiding van een bijbeltekst hadden we over het woord ‘love’ gesproken. Het gesprek was al gauw vrij persoonlijk geworden. Die leraar vertelde toen dat hij er moeite mee had om tegen zijn dochter ‘ik hou van jou’ te zeggen. Nu vind ik zelf die –ou klanken ook vrij koud klinken, dus ik stelde hem voor om ‘I love you’ te zeggen. Dat had hij gedaan, vertelde hij me opgetogen in het telefoongesprek. Zijn reactie deed me goed. Ik voelde me blij, omdat hij zo blij was.”

 

Eenzaamheid

Eenzaamheid is volgens Fie een frame of mind. Je raakt verstild van binnen en draait in een kringetje rond, waardoor de interesse van hetgeen er om je heen gebeurt, afneemt. Daar moet je voor waken, vindt ze. “Als ik ’s morgens wakker word en nog geen plannen heb voor de dag, bedenk ik iets om te gaan doen. Ook ’s zomers valt er genoeg te ondernemen. De bibliotheek heeft een leuk café waar je een kopje koffie kunt drinken en van leesvoer kunt genieten. Wellicht ontmoet je er mensen om een praatje mee te maken. Ik heb een iPad waar ik meer mee wil kunnen doen. Ik heb me daarom opgegeven voor een cursus, die ook in de zomermaanden doorgaat.”

Het leven aanvaarden zoals het is, niet zeuren en geïnteresseerd blijven in alles en iedereen, is Fie’s houding. Een levenshouding niet alleen voor de zomer, maar voor alle jaargetijden.

 

Joan van Esveld

Zie ook

7 november 2016

Column sociale media: De jeugd van tegenwoordig

Techniek heeft auto’s veiliger gemaakt, maar het verkeer niet. Dat moet ik concluderen als ik op de fiets zit of in de auto. Het zijn meestal de tienermeisjes met twee oordopjes in de oren op de fiets. Eén hand aan het stuur en met de andere hand druk bezig berichtjes te sturen naar vriendinnen, vriendje of moeders. Niets horend, niets ziend… Lees verder

11 november 2016

Niets in het leven spreekt blijkbaar vanzelf. Interview met Johan Goud.

Eind maart nam dominee Johan Goud (1950) afscheid van de Haagse remonstrantse gemeente, eind april nam professor Johan Goud afscheid van de Utrechtse universiteit waar hij het vak religie en zingeving in literatuur en kunst doceerde. Beide keren was er een symposium, er verscheen een boek met als titel Onbevangen. De wijsheid van de liefde (zie Adrem mei) en er staan nog de nodige publicaties op stapel.. Lees verder