Verslaafd aan werken in de kerk

Eind mei nam Marga Vos-Wiegand afscheid van de gemeente Doesburg en ging ze met emeritaat. Vanaf 1976 werkte ze betaald voor remonstrantse gemeenten. Op haar dertiende begon ze als vrijwilliger bij de zondagsschool. Kortom, een leven lang gemeentewerk.

Zendelinge

‘Tijdens mijn studie theologie ging ik al werken in Oude Wetering. Ik was zeer gedreven en wilde altijd al predikante worden, een enkel uitstapje naar balletdanseres of lerares Frans daargelaten. O ja, zendelinge wilde ik ook een tijdje worden. Ik wilde het evangelie verkondigen. Dat is een constante gebleven in mijn leven al heb ik het door de jaren heen steeds anders geformuleerd. Ik kijk nog wel eens blozend terug op wat ik allemaal zeker meende te weten in het begin van mijn carrière als het ging om geloof en politiek bijvoorbeeld. Ik heb sindsdien veel bijgeleerd, vind politiek en maatschappelijk engagement nog steeds belangrijk, maar ik twijfel meer. En ik heb ook geleerd om door de ideologische buitenkanten van mensen heen te kijken.’

De boodschap

‘Wat dat evangelie is voor mij? Het voorbeeld van Jezus is voor mij altijd belangrijk geweest. De schoonheid, wijsheid en tegenstrijdigheden van de bijbelverhalen heb ik steeds meer leren waarderen. Heel veel van mijn preken beginnen met de constatering dat ik de gekozen tekst maar niks vind. Dat struikelen over die teksten waardoor je aan het denken wordt gezet: dat is bijzonder en leerzaam. De combinatie van geloof en verdraagzaamheid is voor mij altijd belangrijk geweest. De laatste jaren was ‘God als bron en Jezus als voorbeeld’ mijn lijn. En liefde als centrale inhoud van het evangelie. Dat is mijn levenslange uitgangspunt gebleven. Heb God lief en de naaste als jezelf. In de loop van de jaren komen er nieuwe thema’s op, vallen andere af, maar die boodschap van liefde blijft’.

De boodschap in de praktijk

‘In elke gemeente waar ik heb gewerkt, zette ik mij in voor een goed functionerende diaconie en liturgiecommissie en een bijbelcursus. Ik heb altijd gevonden dat Remonstranten te weinig weten over de bijbel; vandaar de vele cursussen daarover. In remonstrantse gemeenten is – naast het rationele – het spirituele en emotionele wel aanwezig, maar erg onuitgesproken. Leren wat een eredienst is, hoe je mensen ook via schoonheid, muziek of andere kunstvormen kunt aanspreken, zelf participeren, met elkaar een feest maken waarbij aandacht is voor het hele zijn. Dat is waar het over gaat in de liturgie. Daar heb je mensen voor nodig en creativiteit, nieuwe inzichten en vooral: meer dan woorden. En ja, als je centrale boodschap is dat je je naasten lief hebt als jezelf dan is de diaconie belangrijk voor een gemeente.’

Woordkunst

‘Dichters vind ik ook belangrijk in mijn werk. Zij geven woorden extra lagen. Ik houd erg van Ida Gerhardt en van Tomas Tranströmer (Nobelprijs voor de literatuur in 2011). Ik heb Zweeds geleerd mede dankzij mijn dochter die met een Zweedse samenwoonde en ik ga vaak naar Zweden. Tijdens een studieverlof (in 2015) heb ik mij verder verdiept in deze dichter. En ik heb over hem geschreven voor de bundel ‘Spelen met grenzen’. Een intrigerende uitspraak van Jan Eijkelboom is: ‘Als je verdriet hebt, moet je woordjes leren’. Ik denk dan: ‘O ja, als ik verdriet heb, ga ik hard werken en mooie kerkdiensten organiseren’. Maar iemand anders hoorde iets heel anders in deze regel, namelijk dat je een andere taal moet leren om verdriet te verwoorden. Dat is wat woordkunst doet; het geeft altijd meer perspectieven en invalshoeken.’

Verslaafd

‘Het heeft lang geduurd voordat ik goed kon luisteren. Dat is weliswaar belangrijk voor een dominee, maar ook best moeilijk. Het overkwam mij nogal eens dat ik pas ver na afloop van een pastoraal gesprek bedacht wat de persoon in kwestie bedoelde. Het is echt een valkuil voor dominees.

Ik houd van hard werken. En ik wil veel. Te veel, zo bleek, en ik kreeg een burn-out. Nog zo’n valkuil. Degene met wie ik vanwege mijn ziekte gesprekken ging voeren zei dat ik niet alleen hard ben voor mezelf, maar ook voor anderen. Dat zette mij aan het denken hoor! Ik probeer nu beter mijn grenzen te bewaken, maar het blijft moeilijk. Ik was verslaafd aan werken, een workaholic. Werken was het enige dat ik wilde. Ik moest leren dat rust, meditatie, inkeer – dingen buiten het werk – ook een plek moeten hebben in je leven. Ik moest leren goed voor mezelf te zorgen. Schilderen en cello spelen hebben mij veel gebracht. En altijd was en is er mijn gezin geweest, man en kinderen. Ik ben blij met ze. Zonder hen had ik het allemaal nooit kunnen doen.’

En nu?

‘Voorlopig wil ik maar een ding: beter worden. Ik heb nu voor de tweede keer kanker, maar mijn vooruitzichten zijn goed. Ik had me trouwens voorgenomen om een jaar niets te doen. Dat jaar krijgt nu wel een heel andere invulling. Niet de geplande reizen, maar tochtjes naar het ziekenhuis. En als dit allemaal achter de rug is dan zal ik gaan bedenken wat ik nog kan en wil doen. Ik vind kerkdiensten leiden, lezingen geven of commissiewerk voor de landelijke organisatie allemaal leuk. Ik ga in elk geval niet de nieuwe predikant voor de voeten lopen.’

Ineke Ludikhuize
redactie AdRem, gemeentelid Geertekerk Utrecht