Hitler: raken we hem dan nooit kwijt?

Metropolico.org
28 oktober 2015
Geschreven door Albert Klok

Mijn echtgenote werd geboren in de DDR. Zij was dertig toen we trouwden onder het staatsieportret van Erich Honecker. Drie maanden later kreeg ze een uitreisvisum, op grond van gezinshereniging. Een jaar later viel de muur en nog een jaar later bestond haar vaderland niet meer. Ze werd automatisch staatsburger van de Bondsrepubliek Duitsland. Nooit heeft ze de behoefte gevoeld om het Nederlanderschap aan te vragen. Tot deze week in oktober 2015.

Haar vraag trof me diep. Of het, gezien de ontwikkelingen in Duitsland, niet verstandig zou zijn om toch maar te naturaliseren? Waarom? Nou, voor het geval de boel daar nog verder escaleert en Duitsers hier straks niet meer welkom zijn…

Ze doelde op de groeiende aanhang van Pegida, de Patriotische Europäer Gegen die Islamisierung des Abendlandes. Ze hoorde de roep, die ooit zo mooi klonk: “Wir sind das Volk”. Met die kreet was het volk in 1989 de straat op gegaan om te strijden voor vrijheid. Dezelfde woorden klinken nu heel anders, beangstigend. Hoewel Pegida zegt op te komen voor verontruste burgers, zien we er toch vooral erg veel rechts-radicalen en neo-nazi’s rondlopen.

Hitler is er weer

Een paar dagen voor mijn echtgenote met die vraag over naturalisatie kwam, bezochten we samen de bioscoop in Leer (D), waar we de film Er ist wieder da bekeken. Deze film van David Wendt is net uit en is gebaseerd op het boek met dezelfde titel van Timur Vermes (2012). Inmiddels is er een vertaling uitgegeven bij De Bezige Bij, onder de titel ‘Daar is hij weer’.

Het verhaal begint met een wonderbaarlijke wederopstanding. Plotseling, vanuit het niets, ligt Adolf Hitler in een parkje, midden in Berlijn. Hij kijkt met stomme verbazing om zich heen en interpreteert wat hij ziet vanuit zijn wereldbeeld van 1945. “Zoveel Turken in Berlijn… heeft het Osmaanse Rijk ons dan toch geholpen?” Omgekeerd kijkt niemand vreemd op van een wat zonderlinge figuur in uniform. Men neemt klakkeloos aan, dat hij een acteur is in de zoveelste oorlogsfilm. Deze opzet geeft ruimte voor hilarische momenten en spraakverwarringen. Hitler wordt als komiek uitgenodigd in een Talkshow en krijgt vooraf de instructie: “Denk erom, de Judenfrage” is niet grappig! Zijn antwoord: “Nee natuurlijk is dat geen grapje!”

Ik ben deel van jou

Naarmate het verhaal zich ontwikkelt, wordt het beklemmender. Hitler wordt geschetst als een intelligente man, die mensen uitstekend weet te bespelen. Hij verwoordt de zorgen die in de bevolking leven en geeft daar zijn eigen draai aan. En of je het wilt of niet, meer dan eens komen zijn argumenten over als redelijk en plausibel. Juist dat is uitermate verontrustend.

Wat vooral bleef hangen was de scene, waarin de man die Hitler “ontdekte” en in contact bracht met een tv-zender, inziet hoe gevaarlijk hij is. Hij treft Hitler aan op het dak van een hoog gebouw en schiet hem neer. We zien Hitler in de diepte storten, maar als de man zich omdraait, staat hij weer voor hem, springlevend en zegt tegen de aanslagpleger: “Je kunt mij niet kwijtraken… ik ben een deel van jou.”

Over Albert Klok

Albert Klok

Albert Klok is remonstrants predikant in Hoogeveen, Meppel.

Gerelateerd

15 februari 2024

Volhouden #40dagen

De veertigdagentijd, ofwel de lijdensweken. Voor zover ik mij herinner, had die periode nauwelijks een bijzondere beteke
13 februari 2024

De veertigdagentijd als periode van omvorming

Peter Korver beleeft de veertigdagentijd heel bewust als periode van omvorming. Hij geeft suggesties hoe wij dat ook kun
10 januari 2024

Een kaars in Gaza

Het nieuws van de afgelopen maanden kan ons overspoelen. De beelden uit Gaza grijpen je naar de keel. Het verlies aan le