Kun jij jezelf aan je haren uit het moeras trekken? #veertigdagentijd

Ik heb avonddienst in de daklozenopvang. Vanaf zes uur kunnen de mannen met een bonnetje naar binnen. Een enkele vrouw mag een half uurtje eerder. Het worden er vijfenveertig vanavond. Ieder vanuit zijn of haar eigen dag op straat, in de bibliotheek, in een andere opvangplek of vanuit een tochtige koude plek. Blij om binnen te zijn, maar ook jammer dat het niet echt comfortabel is. Plastic stoelen, formica tafels, matige verstaanbaarheid wegens al die vreemde talen en het gebrekkige Engels. Gelukkig wel een warme maaltijd en vooral die eeuwige koffie. Als je kunt overleven op straat, kun je overal overleven.

Een ploeg van een bedrijf of serviceclub of kerk heeft gekookt. De sfeer is goed. Ze doen wat voor een ander, en dat geeft een goed gevoel. Ik mag de borden vanaf zesZelfredzaamZ uur vol scheppen. Na de eerste golf een praatje met dat kopje koffie. Hoe het was. Wat de volgende stap is. Waar je tegenaan loopt en waardoor je niet verder kan. Gek genoeg vraag ik nooit of er nog wat leuks gebeurd is. Ik durf het niet. Nog zo’n vooroordeel: ik denk dat een dakloze zielig is en niets leuks meemaakt, maar is dat wel zo?

Zelfredzaam

De overheid heeft in ieder geval een andere mening. Het merendeel van de klanten aan de balie hebben geen uitkering. Zij zijn namelijk “zelfredzaam”. Van hen wordt verwacht dat zij zichzelf als een ware baron von Münchhausen aan hun haren uit het moeras omhoog trekken. Hun verhalen zijn ook best hoopvol. “Als ik dit en dat voor elkaar heb, dan kan ik zus en zo en dan heb ik kans op werk, een vriendin, ontmoeting met mijn dochter, een terugkeer naar mijn geboortestreek etc etc.” Die eerste stap klinkt als te doen, niet echt een probleem. Maar toch, het gebeurt maar niet.

Neem Stef. Een leuke flegmatieke man van 45. Weet goed te overleven op straat en helpt zijn mededaklozen ook nog aan schoenen bijvoorbeeld. Waar vandaan? Ik weet het niet. Stefs eerste stap is zijn paspoort uit zijn opslag halen. Daarmee een uitkering aanvragen en regiobinding regelen. Maar dat paspoort komt maar niet. De rekening van de opslag is al tijden niet betaald. En als ik aanbied om te helpen, blijkt hij ook nog van alles te moeten vervoeren van de ene plek naar de andere. Daar is eigenlijk een busje voor nodig. Nee, hulp heeft hij op dit moment niet nodig. Eerst een paar andere zaken regelen.

Huizenhoog probleem

Onbegrijpelijk. Wat voor mij een makkie is, je paspoort, een regeling voor achterstallige betaling treffen, allemaal vanuit mijn stabiele warme huis, is voor Stef een huizenhoog probleem. Deze zelfredzame man lukt het niet, ook niet met hulp van een vrijwilliger. Frustrerend.

Jezelf aan je eigen haren uit het moeras trekken. De volgende dag bedenk ik me dat ik daar ook moeite mee heb. In mijn geregelde en veilige leven zijn er niet vaak onoverkomelijke hindernissen, maar als een probleem weerbarstig wordt, kan ik het dan zelf oplossen? Ook ik loop tegen mijn eigen grenzen aan.

Opgejaagd en dreigend overwerkt

Wat houdt een mens tegen weg te trekken uit een negatieve beperkende situatie? Hoe vaak gebeurt het niet dat we steeds weer kleine onrechtvaardigheden accepteren voor de lieve vrede? Telkens een stapje verder. En op een gegeven moment besef je je dat je in een bizarre situatie bent beland. Stef is dat, zelfredzaam en toch dakloos. Ik ben het, niet zo dramatisch, maar toch. In m’n werk, in m’n relatie, opgejaagd door die verdomde email, m’n gebrek aan beweging en een dreigende overwerktheid. En ook ik vraag geen hulp. Eerst even een paar zaakjes regelen en dan kan ik weer verder.

Stef en ik zijn uit hetzelfde hout gesneden. Toevallig heb ik geluk en is mijn rollend muntje met de goede kant naar boven gevallen. Maar wij beiden hebben durf nodig. Moed om dat wat ons knelt aan te pakken. En daarvoor moet ik, net als Stef, uit mijn comfortzone komen: durven te kiezen voor het leven.