Henk Nellen over Hugo de Groot

De tweede Zoombijeenkomst in deze nieuwe serie ‘Remonstrantse Miniaturen’ wordt gehouden op 21 februari  van 19.30 – 21.00 uur via Zoom. Henk Nellen vertelt je alles over Hugo de Groot en gaat daarna het gesprek met je aan. Geef je nu op, kort voor de bijeenkomst krijg je dan de zoomlink toegestuurd.

HUGO DE GROOT (1583-1645), GELEERDE, STAATSMAN, VERGUISD VERZOENER

Aan de hand van Hugo de Groots bewogen levensloop zal de stelling worden verdedigd dat deze humanist en staatsman beschouwd kan worden als een sleutelfiguur in de West-Europese geschiedenis. Zijn prestaties op het gebied van het natuur-, volkeren- en zeerecht, de staatsleer, de geschiedschrijving, de Neolatijnse dichtkunst, de kerkelijke eenwording en de uitleg van de Bijbel verschaften hem al tijdens zijn leven een uitzonderlijke beroemdheid. De geschiedenis van de vroegmoderne tijd kan opgevat worden als een proces van verwereldlijking. Betoogd zal worden dat Hugo de Groot (of Grotius, zoals hij onder geleerden bekend stond) beroemd én verguisd werd, omdat hij in dit proces een belangrijke rol heeft gespeeld.
Na een biografische introductie zal aan de hand van een vijftal thema’s worden uitgelegd hoe Grotius aan het idee ‘vrijheid’ gestalte gaf: Loevestein (Grotius’ strijd voor een kerk op brede dogmatische basis en zijn verzet tegen dogmatische dwang), Verhouding tussen staat en kerk (Grotius’ pleidooi voor een strikte overheidscontrole op de externe aspecten van het godsdienstig leven), Recht (Grotius’ uitwerking van de in het natuurrecht verankerde individuele vrijheden), Exegese (Grotius’ vrijzinnige uitleg van de Bijbel als voorbode van de Verlichting) en Verkettering (de vaak negatieve receptie van de geleerde nalatenschap van Grotius, die als een verdediger van het absolutisme en kolonialisme werd gebrandmerkt). Aan de hand van deze thema’s zal hopelijk duidelijk worden dat Grotius het begrip vrijheid in een strikt juridische zin hanteerde: de mens was vrij voor zover hij zich niet in afspraken had vastgelegd.
De genoemde vijf thema’s bieden een goede gelegenheid Grotius’ opvattingen over gewetensvrijheid, vrijheid van godsdienstuitoefening en godsdienstige pluriformiteit binnen de staat te onderzoeken. Indien de tijd het toelaat zal aan de hand van de correspondentie van de productieve briefschrijver Johannes Wtenbogaert ook worden ingegaan op de vraag hoe Grotius zich op deze punten verhield tot de Remonstrantse Broederschap.

Prof. Dr. Henk Nellen (1949) werkte als onderzoeker van het Grotius Instituut en het (Constantijn) Huygens Instituut vanaf 1980 aan de uitgave van de laatste vijf delen van de Briefwisseling van Hugo Grotius (17 delen, Den Haag 1928-2001). Daarnaast verrichtte hij onderzoek naar andere onderwerpen uit de geschiedenis van de zeventiende-eeuwse geleerde wereld. In april 2007 voltooide hij een biografie over Hugo de Groot: Hugo de Groot, een leven in strijd om de vrede (1583-1645) (Amsterdam, uitgeverij Balans, 2007). In 2014 verscheen er een Engelse vertaling van dit boek. Onlangs publiceerde hij een nieuwe studie waarin aan de hand van Grotius’ briefwisseling onbelichte thema’s worden uitgewerkt: Hugo de Groot: geleerde, staatsman, verguisd verzoener (Amsterdam, uitgeverij Athenaeum 2021).

Aanmelden (5 euro per avond) via de webshop.