Annie, houd jij mijn tassie effe vast

Annie, houd jij mijn tassie effe vast, want die gozer wil met me dansen. Dit liedje schiet mij meteen te binnen als ik naar haar kijk, terwijl zij – heupwiegend – al bijna weg danst. Brede schouders, stevige boezem, smalle taille, hoge hakken en vrolijke kleding. In haar hand dus dat deftige tasje, zo’n damesding met onmisbare spullen dat tegelijk ook knetter onhandig is. Want waar laat je het zonder dat je dadelijk alles kwijt bent? Als ik naar haar kijk zie ik een sterke vrouw, die stevig in haar schoenen staat en weet wat ze wil. Ze eist haar plaats op in de wereld.

En dat was ook precies wat de kunstenares haar wil laten uitstralen. In de jaren 1960 was dat nog niet per se vanzelfsprekend. Het leven van vrouwen speelde zich voornamelijk in en rond huis af. Het combineren van een leuke baan en een gezinsleven was nog ongebruikelijk. Wat oneerlijk, dacht Niki de Saint Phalle. Zij wilde net zoveel kansen en vrijheid hebben als mannen zonder enige discussie genoten. En ze ging daar heel ver in. Ze verliet echtgenoot en kind om zich volledig te kunnen wijden aan de kunsten.

De strijd aangaan met je angsten

In Museum Beelden aan Zee is momenteel werk van Niki de Saint Phalle te bewonderen. Haar vrolijke gekleurde vrouwenfiguren met wulpse rondingen zijn denk ik door de commercie zo ‘uitgenut’ dat we niet eens meer beseffen dat zij ze als eerste maakte. Al die vrolijkheid springt, danst en draait ook om je heen in het museum. Maar het wordt al snel duidelijk dat zij het eindpunt is van een lang traject dat niet altijd over rozen is gegaan.

Tijdens een opname in een kliniek vanwege een zenuwinzinking ontdekt Niki het schilderen. Ze merkt dat ze nare dingen achter zich kan laten door vanuit haar angsten iets nieuws te scheppen. Zo maakt Niki zich los van haar traditionele familie en het misbruik door haar vader. Het krijgt allemaal een plaats o.a. in schietschilderijen, maar ook in dagboeken – een combinatie van tekeningen en tekst.

Nana power

Als ze deze frustraties heeft afgereageerd ontstaat er ruimte voor ander werk. Ze wil als vrouw de wereld veroveren. Dan ontstaan de Nana’s, krachtige vrouwenfiguren die hun mannetje staan. Zij gaan hun eigen weg, hebben hun eigen mening. Vrouw, man, zwart, wit iedereen gaat op gelijke voet met elkaar om. Niemand wordt uitgesloten of achtergesteld in haar wereld.

Niki krijgt veel erkenning voor haar werk, en opdrachten. Zo kan ze haar ideeën over de hele wereld etaleren en voor een groot publiek beschikbaar maken. Haar projecten worden ook steeds groter. Ze maakt diverse beeldenparken die ze grotendeels financiert door beelden in oplage te maken. En zo komt het dat wij die vrolijk gekleurde wezens allemaal kennen. Door de ronde vrouwelijke vormen komen ze lief over, maar tegelijkertijd stralen ze door hun omvang ook kracht uit. De Nana’s zijn het toonbeeld van levensvreugde. Je zou bijna vergeten hoeveel moeite het heeft gekost om zo vrolijk en strijdbaar in het leven te staan.