Een nieuwe revolutie! Een remonstrant in de VS observeert

In de VS doet een meme de ronde op Facebook: “Trump has brought back the 1918 Pandemic, the 1929 Depression, and the 1968 Race Riots all at the same time”. Memes zijn interessant want zowel goede als slechte memes geven inzicht in mensen en gebeurtenissen. Overigens niet altijd op de manier die de bedenkers of degenen die het bericht delen in gedachten hadden. Het commentaar op de bovenstaande meme is voorspelbaar. Voor of tegen wordt vooral bepaald door het feit of iemand republikein of democraat is.

Deze meme is interessant omdat het in weinig woorden goed omschrijft wat er op dit moment in de VS gaande is. Natuurlijk heeft President Trump de uitbraak van het virus niet veroorzaakt, is de economische schade die volgde niet zijn schuld en kan hij niet in zijn eentje de rassenongelijkheid oplossen. Maar zijn gebrek aan leiderschap heeft het allemaal wel erger gemaakt. Hij is niet bezig met het oplossen van de drie crisissen, maar met zijn herverkiezing. Het gaat alleen over hemzelf en niet over wat hij kan doen voor de Amerikaanse samenleving.

Consoler in chief

In juni 2018 schreef ik in een blog voor de remonstrantse website: “Ik heb twee problemen met deze president. Beide punten zijn informatief over hoe de president werkt en denkt. Het eerste is dat hij geen empathie heeft. Hij kan zich niet in een ander verplaatsen en daardoor wordt het heel moeilijk de problemen die mensen ervaren te begrijpen. Ten tweede, hij heeft geen intellectuele nieuwsgierigheid”. In tijden van crises zijn juist deze twee eigenschappen erg belangrijk. Een president kan niet alles weten en burgers willen een leider die begrip toont voor wat ze doormaken. En President Trump heeft spectaculair gefaald, juist op deze twee punten. Hij kan niet de “consoler in chief” zijn want dat vereist medeleven voor anderen. Hij kan zich niet inleven hoe mensen deze crisissen ervaren en wat ze elke dag tegen komen.

Very Stable Genius

Het is ook duidelijk dat hij niet begrijpt hoe epidemieën en besmettelijke ziekten zich gedragen. Dat hij niet begrijpt dat nieuw onderzoek bijdraagt aan ons begrip, en dat daarom juist advies kan en moet veranderen. Hij wil niet meer leren. Hij noemt zichzelf een “Very Stable Genius” en heeft overal verstand van. Zijn “gut feeling” geeft hem magisch de juiste oplossing! Deskundigen de ruimte te geven betekent daarom bekennen dat hij iets niet weet en dat is in zijn ogen verliezen, het ergste dat hem kan overkomen.

Hij ondermijnt elk advies van zijn eigen deskundigen, vooral als hij het gevoel heeft dat het te veel geld kost of de economie betreft. Als wetenschapper maakt mij dit vooral verdrietig en vaak ook wanhopig. De VS heeft de technologie en de kennis om deze epidemie aan te kunnen, maar de politieke wil is er niet. “It did not have to be this way” is iets wat ik regelmatig gebruik wanneer mensen mij om mijn mening vragen. En ik weet ook zeker dat we het ergste van de epidemie nog niet hebben gezien.

Sociale revolutie

Maar terug naar de meme. Waarom is deze meme nou zo goed? Omdat het ook iets anders laat zien. De epidemie van 1919, de depressie in de jaren 30 en de rellen in de jaren 60 zijn allemaal gebeurtenissen die historisch gezien veel impact op de Amerikaanse samenleving gehad hebben. Deze gebeurtenissen hebben geleid tot enorme sociale veranderingen: de sociale zekerheid in de jaren 30, burgerrechten voor zwarte Amerikanen in de jaren 60 zijn twee voorbeelden, maar de lijst is veel langer. Ik denk dat de VS op de rand staat van een nieuwe sociale revolutie. Er is een energie die voelbaar is. Zelfs in mijn dorp waar de meerderheid blank is en in een staat die President Trump steunt was er een demonstratie voor Black Lives Matter. Dat zou een jaar geleden ondenkbaar geweest zijn.

Rol van de overheid

De meerderheid van de vooral blanke Amerikanen heeft zich gerealiseerd dat een zwarte president de rassenongelijkheid niet ongedaan gemaakt heeft, dat systemisch racisme echt bestaat en erger is dan de meeste blanken wilden erkennen (ikzelf ook), dat sociale zekerheid en gezondheidszorg belangrijk zijn (niet alleen tijdens een crisis), dat de overheid niet alleen maar slecht is maar sommige dingen toch echt beter kan dan bedrijven. En dat expertise, plannen en reguleringen een functie hebben en belangrijk zijn voor de goede orde in een samenleving.

Er zijn óók zekerheden

Er hangt verandering in de lucht, het voelt anders dan een jaar geleden, of zelfs drie maanden geleden. Hoe de revolutie er uiteindelijk uit gaat zien weet ik niet. Het zal zeker nog tien jaar duren voor we de echte gevolgen zien. Het is mijn hoop dat de Amerikanen bij de komende presidentverkiezingen, de verkiezingen voor de Senaat en het Huis van Afgevaardigden, de verandering ondersteunen door te stemmen op democratische kandidaten. Maar tegelijkertijd ben ik daar ook niet helemaal gerust op. In het Amerikaanse kiessysteem kunnen de kiezersopkomst, een paar staten en 70.000 stemmen de uitkomst bepalen. President Trump heeft een hele stabiele basis, dus is een herhaling van 2016 niet uitgesloten.

Vier dingen weet ik zeker: de epidemie wordt nog veel erger, de demonstraties voor rassengelijkheid gaan nog wel even door, de verkiezingen worden spannend en het is heel leuk om in het midden van de geschiedschrijving te wonen. Wordt vervolgd!