En waarom nooit over deze?

En waarom nooit over deze?

Mauritshuis Den Haag
15 juli 2020
Geschreven door Alleke Wieringa

Eind februari 2020. Ik had een week vakantie en ein-de-lijk de tijd, de energie en de rust om mezelf te trakteren op een museumjaarkaart. Meteen naar het Mauritshuis voor de beroemde paardenschilderijen van de Engelse schilder George Stubbs. Bovendien bevindt zich ook nog een wereldberoemde collectie Hollandse meesters in datzelfde museum. Die zag ik voor het eerst – althans in het echt, want de meeste ken je natuurlijk allang van plaatjes in boeken, bijbels en kalenders.

Het maakt ontzettend uit of je een schilderij live of op een plaatje ziet, merkte ik. Zo dacht ik altijd dat de stier van Potter zo groot was als een flinke A3, blijkt het schilderij nog een slag groter te zijn dan een flink tweepersoons bed!

Waarom kijken wij hier niet naar?

Ik zag ook een paar (over)bekende schilderijen van Rembrandt. Opeens viel me op wat een fraaie subtiele grappen hij maakt! Zo zie je hoe David harp speelt voor koning Saul die gekweld wordt door depressies en duidelijk geroerd is door zijn spel. Rembrandt laat de koning reiken naar het zware fluwelen gordijn achter zich en daarmee droogt hij zonder omhaal zijn koninklijke tranen!

En zo zie je een aantal geleerden gegroepeerd rond een dood lichaam voor een anatomische les, maar als je goed kijkt naar waar zíj naar kijken dan zie je dat niemand naar het geprepareerde lichaamsdeel kijkt. Ze zijn allemaal druk met iets anders: hoezo les?

Rembrandt van Rijn, Twee Afrikaanse mannen, 1661

De grootste ontdekking vond ik dit schilderij ‘Twee Afrikaanse  mannen’ (1661). Het verraste me omdat dit een Rembrandt is waar je werkelijk helemaal nooit over hoort. Hoe komt dat? Wordt er selectief gekeken, is het de overwegend wit-gestuurde blik die een dergelijk dubbelportret negeert?

Verrassing

Jammer – zonde zelfs- het is een prachtige zachtaardig en levensecht portret van twee zwarte mannen. Ze staan in een heel mooi zacht licht. Eén van de twee lijkt moe, of te rusten op de schouder van zijn vriend/maat. De ander kijkt met een ingekeerde blik naar de bron van het licht. Wie zijn ze en hoe heeft Rembrandt hen leren kennen? Zouden ze geposeerd hebben? Waarom wordt hier nooit aandacht aan besteed – waarom altijd maar weer die Nachtwacht?

En toen kwam Covid 19 en alles ging dicht. Op de valreep van de grote sluiting vernam ik dat er zojuist een tentoonstelling geopend was in het Rembrandthuis in Amsterdam: HIER. Zwart in Rembrandts tijd. Het leek wel alsof iemand mij hardop had horen denken. Die iemand zal gastconservator Stephanie Archangel geweest zijn. Zij zegt: “Al jaren ben ik op zoek naar historische portretten van zwarte mensen zoals ik. Er moet toch meer zijn dan het stereotype beeld van bediende, tot slaaf gemaakte of karikatuur? Ik vond het alternatief in Rembrandts tijd: een portrettengalerij van zwarte mensen die volwaardig zijn verbeeld.”

Het wordt tijd om mijn museumkaart weer af te stoffen en mijn OV kaart erbij! Want ‘HIER’ is verlengd tot 6 september. En de paarden van George Stubbs zijn nog te zien tot 30 augustus.

Over Alleke Wieringa

Alleke Wieringa

Alleke is predikant van de Remonstrantse Gemeente Lochem-Zutphen

Gerelateerd

15 februari 2024

Volhouden #40dagen

De veertigdagentijd, ofwel de lijdensweken. Voor zover ik mij herinner, had die periode nauwelijks een bijzondere beteke
13 februari 2024

De veertigdagentijd als periode van omvorming

Peter Korver beleeft de veertigdagentijd heel bewust als periode van omvorming. Hij geeft suggesties hoe wij dat ook kun
10 januari 2024

Een kaars in Gaza

Het nieuws van de afgelopen maanden kan ons overspoelen. De beelden uit Gaza grijpen je naar de keel. Het verlies aan le