Advent: Het geloof in die oude dromen maakt je mens

Ieder jaar ben ik verbaasd dat we kerst nog steeds vieren. In een wereld waarin ellende van alle kanten op je valt, een feest van hoop en licht vieren. Dat mensen nog steeds dat oude verhaal weer opnieuw willen horen en er moed en hoop uit willen putten. Terwijl inderdaad de tijd van vrede jaarlijks beperkt blijft tot een enkele dag. Het is vervolgens overal weer haat en nijd. Verdraaid, denk je dan, kerst!? Wat moeten we met die oude dromen? Want kerst, zo blijkt al jaar en dag, overleeft prima zonder de kerk. Het was er voordat de kerk er was, het zal er zijn na de kerk.

Ga maar na. In de eerste eeuwen van het christendom werd kerst niet gevierd. Geen denken aan, vond men. Kerst is toch een soort verjaardag van Jezus, zijn dies. Nou, verjaardagen, daar hadden de christenen niet al te beste herinneringen aan. Herodes had toch op zijn verjaardag Johannes de Doper laten onthoofden? Liever geen verjaardagsfeesten dus, en daarom ook geen kerst.

Wat maakt een mens echt mens?

Het duurde tot de vierde eeuw voordat kerst een beetje voet aan de grond kreeg. Op een dag dat er al een populair feest was, 25 december. Dankzij de populariteit van dat oude feest, werd ook het nieuwe feest populair, maar met een andere invulling. Nu over God die mens werd, over vrede op aarde, over herders die niet langer uitschot waren, over wijzen die naar een andere wijsheid zochten. Wat er daarentegen van die dromen terecht kwam, dat leken soms druppels van vrede op een gloeiende plaat van strijd en pijn.

Wat doen we dus nu, zoveel honderden jaren later, met die oude dromen? Raken die dromen ons nog? Misschien wel meer dan ooit. Mensen worden weggegooid als oud vuil, vermoord zonder reden. Iemand stapt een theater, een café, een kantoor binnen en begint in het wilde weg te schieten. Alsof een mensenleven echt niets waard is. Alsof je het recht hebt om het leven van een ander te nemen. Te gek voor woorden en steeds vraag je je af ‘wat maakt een mens dan echt mens?’ Waar schuilt onze humaniteit? Misschien wel in het feit dat je deze dromen wilt blijven koesteren. Want als je deze dromen opgeeft, als je niet meer gelooft dat in elk mens God zelf aanwezig kan zijn, hoe lang duurt het dan nog voordat je ook denkt dat jij wel het leven van een ander mag nemen?

Innerlijk verweer tegen geweld en fanatisme

Terwijl het misschien wel het kostbaarste is wat we hebben, dromen over vrede en recht. Elke keer dat iemand een kaars opsteekt en geen geweer pakt, is een stap naar vrede. Elke keer dat iemand bidt en woede en frustratie weggenomen worden, is een wonder. Elke keer dat je een pasgeboren kind vasthoudt en beseft dat alle baby’s, van welke kleur of cultuur ook, er allemaal hetzelfde uitzien, allemaal behoefte hebben aan koestering en liefde en het ook gegeven wordt, is er een andere wereld.

Want dat is waar het om gaat in 2017. Hebben we nog een innerlijk verweer tegen alle geweld en fanatisme? Zeker wel! Dat denk ik oprecht. In deze vreemde tijden zoeken mensen naar innerlijk licht. Terecht. Dat licht, daar moeten verhalen over zijn die je raken en je het gevoel geven dat dat licht ook in jou aanwezig is. Dat er in dit leven vol strijd en pijn, nog veel meer hoop en licht zijn. Dat God mensen niet bekijkt vanuit de hemel, maar tussen ons de droom gaande houdt en jaar na jaar de kaarsen als het ware zelf aansteekt.