Gewoon omdat het moet #helden

Daags nadat mij gevraagd was een blogje over helden te schrijven viel AdRem op de mat; helemaal bol van het thema helden. Weer zo’n publicatie over een thema waar ik niet meteen iets mee heb. Gelukkig las ik in AdRem ook dat ik daarmee niet de enige ben.

Natuurlijk ben ik met ‘helden’ wel opgegroeid, maar niet echt opgevoed. Ja, ik kende door school natuurlijk tal van zeehelden en ook wel een enkele oorlogsheld. En de verhalen over Piet Hein en Maarten Harpertszoon Tromp waren ook wel stoer. Net als Michiel de Ruyter die bij Chatham zo mooi die ketting kapot voer. Pas heel veel later kreeg ik in de gaten dat er in andere landen ook helden zijn; bovendien deden die soms stoere dingen waarbij ‘wij’ juist de verliezers waren. Hoezo dan ‘helden’? Held, wat een raar woord eigenlijk!

Een raar woord is het voor mij nog steeds, althans bijna altijd. Want een èchte held, wat is dat nu voor iemand; hoe word je dat?

In stilte

Het boekje ‘Mijn held en ik’, verschenen vele decennia nadat ik het onderwerp ‘helden’ als behoorlijk zinloos van me af had geschud, bood mij ook geen houvast. Best wel interessant, maar soms ook weer discutabel gewicht gevend aan iemand voor wie dat bij mij geen heldere of onomstreden zaak was.

Ja, iemand die er wel dichtbij komt is de bijbelse figuur Job, door zijn vergaande volharding in zijn geloof, getergd door de combinatie met diepgaande twijfels. Een held omdat hij een doel voor ogen heeft dat mij ook aanspreekt en dat ik mijzelf ook voor ogen houd, ook al lijkt het soms op het tegendeel. Job bracht mij tot nu toe als enige wel behoorlijk op het spoor van enig begrip voor heldendom, maar vooral in stilte. Dat werd voor mij een kenmerk van heldendom en heldendaad.

Gewoon omdat het moet

De meeste mensen die voor mij toch eigenlijk werkelijke helden zijn ken ik niet; ook niet eens bij naam. Dat zijn de mensen die het water in duiken om een drenkeling te redden, of een brandend huis binnenstormen om daar iemand te redden. Zij wél, omdat ze met groot risico voor zichzelf, onvoorbereid en onbaatzuchtig, een ander leven willen redden; “gewoon omdat het moet”. Deze helden hebben naar mijn idee ook wel degelijk een inspiratiebron: hun levensbeschouwing, waarin het leven (van mens of dier) van waarde is. Een waarde die niet beïnvloed wordt door relatie, door kennis of eigenbelang. Een heldenpositie die geen doel is, geen voorafgaande overdenking vergt.

Mijn held

Mijn kleinzoon van vijf liet het mij zien bij een ‘klimboom’ op de hei. Hij klom, al iets boven zijn macht, in een vliegden, die op deze warme dag extra kleverig was van de hars. Hij moest eigenlijk terug naar beneden en ik geleidde hem. “Maar Opa, die vogel daar zit misschien ook wel vast aan de lijm, die moet ik eerst losmaken”. Onbevangen in keuze en besluit. Mijn held, want met risico voor zichzelf, onvoorbereid en onbaatzuchtig, een ander leven willen redden.