Herfsthelden

Natuurlijk ben ik extra gefocussed op het woord held vanwege mijn medewerking aan het boek Mijn held en ik. Maar ik kan dan ook geen blad openslaan of het woord held lacht me tegemoet. Het blad van een grote hotelketen heeft als thema ‘Onze helden’, en spreekt dan van veteranen, sporthelden en trouwe medewerkers. Het blad van een super-supermarkt laat in ‘Mijn held’ een jong talent haar grote voetbalidool Jackie Groenen interviewen. En een iets kleinere supermarktketen presenteert haar herfstaanbiedingen als ‘helden van de herfst’. We leven van helden, van voorbeelden tot aanbeden halfgoden. Alleen dat al maakt het aanstaande online symposium uiterst relevant (zie onder).

Gevallen helden

Nu denkt u bij de herfst wellicht niet direct aan helden maar aan vallende blaadjes. Wat dacht u dan van gevallen helden? Helden worden op een voetstuk geplaatst, maar kunnen er ook weer hard van afgetrokken worden. Letterlijk zoals de in standbeeld vereeuwigde zuidelijke helden uit de Amerikaanse burgeroorlog. Maar ook ónze Piet Hein. Zijn naam blijft klein, maar zijn daden zijn in onze ogen minder groot dan in het lied bezongen.

Gevallen helden, ook in de bijbel kom je ze tegen. De koningen Saul en David bijvoorbeeld. En Jezus, is ook hij niet een gevallen held, zeker voor Pasen?  Vandaag hosanna, morgen kruisigt hem. Tenslotte Paulus. Volgens het bekende schilderij van Caravaggio  (zie een detail hierboven) wordt hij (dan nog Saulus geheten) op weg naar Damascus letterlijk van zijn paard getrokken. Hulpeloos ligt hij ruggelings ter aarde. Het is opvallend hoe ik dat verhaal over Paulus (Handelingen 9: 1-9) in de context van corona toch weer anders lees dan vroeger. Het valt me nu extra op dat het  een verhaal is van verlies aan houvast en desoriëntatie. Van indringende vragen die tijdens een driedaagse lockdown overdacht moeten worden.

Autobiografisch bijbellezen

Laat de context waarin we een verhaal lezen nu precies het thema zijn van het online symposium. Waarom lezen we een verhaal zoals we het lezen? Wat zegt dat over de held van het verhaal, maar vooral ook: wat zegt dat over mij als lezer en over de maatschappelijke context waarin ik dat verhaal lees?

Die context kan mijn allerindividueelste zielenroersel zijn, maar ook de groep waarvan ik deel uitmaak of de samenleving waarvan ik lid ben. Een boze witte man leest een heldenepos anders dan een angstige vluchtelinge, net ontsnapt aan wrede achtervolgers. En hoe leest u en waarom?

Meldt u aan voor het Online Symposium  ‘Bijbel – Context – Autobiografie’ op 5, 12 en 19 november 2020 van 13.30 tot 15.00 uur