Het licht schijnt in de duisternis
‘Het licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet overwonnen’ Johannes 1: 5
De laatste weken van het jaar breken aan. Tijd waarin het buiten kouder en binnen warmer wordt. We zetten de verwarming hoger, drinken chocolademelk en maken het gezellig binnen. Kijken naar de koude tuin, waar bladeren door gure wind voort worden geblazen over verpieterde borders. En wanneer het in de namiddag gaat schemeren steken we een kaars aan. Sommigen hebben plezier in het versieren van hun huis: slingers, een krans, groene takken, lichtjes, de boom met glanzende ballen en frutsels. Decembermaand, het is adventstijd, kerstmis nadert. We houden de duisternis buiten en het licht binnen. En we genieten van de mooie dingen in onze eigen kleine wereld.
Lekker veilig in onze eigen cocon
Het is prettig om je terug te trekken in je eigen kleine wereld. Want de buitenwereld is zo leuk niet: grimmige problemen grijnzen ons aan. Niet het licht maar de duisternis lijkt te winnen zodra we ons hoofd buiten de deur steken. Zojuist is Trump tot president gekozen, niet tot ieders vreugde. Poetin, Erdogan, Trump, worden zij de grote drie? Rechts populisme rukt op, in Amerika en in Europa. De vluchtelingenstroom lijkt niet te stelpen. Niet alleen mensen komen deze kant op, ook verhalen. Verhalen van geweld, uitputting, dood. Klimaatsverandering en de gevolgen van de enorme bevolkingsgroei sinds 1950 lijken niet te stoppen. Genoeg situaties in de buitenwereld waarin niet het licht, maar de duisternis de overhand heeft.
Het is niet vreemd dat we ons terug willen trekken We hebben behoefte aan zekerheden die altijd blijven, die niet omvergeblazen kunnen worden. Behoefte aan licht dat blijft en niet overwonnen wordt. Daarom geven we onze aandacht aan versiersels, eten, lichtjes, warmte en gezelligheid. Daarmee maken we onze eigen kleine wereld als het ware onschendbaar voor de grote stormen die er buiten waaien. We creëren onze eigen zekerheden.
Een licht dat nooit meer dooft
Maar wat is zeker? Waar ontleen jij je zekerheid aan? Moeten we onze zekerheid zoeken in ‘wie we hebben en wat we zijn’ (zie de remonstrantse geloofsbelijdenis). Nee. We wéten toch dat allerlei zekerheden morgen anders kunnen zijn. We kennen het uit ervaring. Je lijf laat je in de steek, of je gedachten lopen door elkaar, iemand van wie je hield is overleden, je moet verhuizen, je kinderen emigreren, een huwelijk sneuvelt, de bank valt om en je bent je spaargeld kwijt, je vakantiebestemming wordt een no-go area.
En dan staat hier in Johannes dat het licht wint. Die regel is niet met het hoofd bedacht door iemand. Het is een ervaring. ‘Het licht kwam in de wereld en de duisternis heeft het niet overwonnen’. Die regel gaat niet over hoop op een betere wereld. Het gaat niet over later, straks, uiteindelijk, ten slotte. Het gaat niet over een verre toekomst waarin een ideale samenleving bereikt wordt ten koste van vele offers nu.
Het gaat over nu, hier. ‘Het licht kwam in de wereld en de duisternis heeft het niet overwonnen’. Dat gaat over een ervaring van vertrouwen. Het is een ervaring dat wij allen één kern hebben, één essentie. Alle mensen en levende wezens zijn in wezen één. En vanuit dat ene is alles vormgegeven. Dat ene heeft verschillende namen, het wordt ook wel genoemd ‘Licht’. Dat licht gaat niet voorbij, nooit. Het kan niet overwonnen worden. Dat is het licht dat bedoeld wordt in ‘Het licht kwam in de wereld en de duisternis heeft het niet overwonnen’, het is onze diepste kern en oneindig groter dan wij kunnen bevatten (zie geloofsbelijdenis). Dat licht is zichtbaar in ieder van ons en nog het meest in Christus.
