Weihnachtsoratorium of The Messiah, ze lijken zo verschillend

Foto: whro.org
21 december 2017
Geschreven door Erik Visser

De lichte muziek vormt een vermaak, dat enorme verbreiding kent. Dat is goed te begrijpen: wie wil er niet horen bij de grote schare? Het is er plezierig toeven, men kan er zich heerlijk ontspannen! Een individu als deel van het geheel: dat is pas verbinding, religieuze beleving.

Toch, de onherroepelijke overwinning van de lichte op de klassieke muziek heeft de laatstgenoemde niet weggevaagd. De meeste klassieke muziek maakt deel uit van de lange traditie, waaruit lichte muziek zich in de loop der eeuwen losmaakte. Wat onderscheidt klassiek van licht? Ik denk voor geschreven muziek toch het vakmanschap.

Er bestaat naast de tegenstelling klassiek – licht ook het begrippenpaar klassiek – romantisch. Hoe verhouden die termen zich in klassieke muziek? Klassiek kan dan worden begrepen als: gebaseerd op en naar het voorbeeld van de Klassieken. Deze muziek is voor meerderlei uitleg vatbaar. Romantisch is dan wat van ver, van oudsher, met wat meer stelligheid, tot ons komt: dat wat onweerstaanbaar is.

Weihnachtsoratorium of The Messiah

Laat dit in de Adventstijd, zo vlak voor Kerst, de achtergrond vormen waartegen we opnieuw luisteren naar Bachs Weihnachtsoratorium (1734-1735) of Händels The Messiah (1741-1742). Twee klassieke toppers: hier dus als klassiek in tegenstelling tot licht. Händel stapt bewust in modernere tonen op zijn publiek toe. Hij wil zijn luisteraars op gelijk niveau ontmoeten. Hij spreekt meer vanuit zichzelf en minder uit naam van een macht. Dankzij deze instelling geniet Händel tot op de dag van vandaag die ononderbroken bijval, ja populariteit!

Geheel anders werkte Bach zijn leven lang in de rol van middelaar en richtte hij zich tot de christelijke gemeente in de vaste overtuiging van de onweerlegbaarheid van zijn boodschap. Toen ik Bachs Weihnachtsoratorium voor de eerste keer hoorde, via de radio, verstond ik het ‘Jauchzet, frohlocket, auf, preiset die Tage’ als: ‘Jauchzet, frohlocket, auf weißen Gitarren’. Ik weet het nog! De woorden leken mij evengoed te passen in de tijd van het jaar als bij het, altijd weer voortreffelijk verstaanbare, klassiek – lichte ‘I’m dreaming of a white Christmas’.

Woorden laten spreken door de tonen heen

En zie: Bach geeft alle zangers in het ‘Jauchzet…’ van hoog tot laag juist op die woorden een gelijke melodie om ons de eenvoudige en rechte samenzang der gelovigen te binnen te brengen. Het had zomaar Händel kunnen zijn. De muziek blijft die ze is, maar ze krijgt haar ware betekenis bij bekendheid met de woorden.

Luistert allen naar welke muziek dan ook en doe het, zo mogelijk, met tekstboek in vertaling! Beleef wat de vakman-in-muziek vermag, als we woorden laten spreken door de tonen heen.

Gerelateerd

20 maart 2024

In Balans. Uit Balans #40dagen

‘Ben je nog steeds in balans’ vroeg een kennis me toen we via LinkedIn weer contact kregen. Ik voelde een licht prot
13 maart 2024

Waar geef jij je aandacht aan? #40dagen

Nadenken over de vraag: waar richt ik mijn aandacht op in het leven, wat zou dat koninkrijk voor mij, voor ons kunnen be
7 maart 2024

De ander als venster op Pasen #40dagen

De telefoon gaat. Het is mijn collega met een nieuwe aanmelding. Een huisarts vraagt onze inzet bij een patiënt met een