#Ophef in de mantelzorg: twitteren helpt niet

De eerste mantelzorger, was dat Roodkapje?, vraagt Loesje (van de posters) zich af. Mantelzorgers doen meestal meer dan met een mandje op bezoek gaan bij een dierbare. Toch is het de spijker op de kop, want mantelzorg gaat over tijd en aandacht, zorg en liefde voor een naaste. Ineke Ludikhuize is theologe en betrokken bij de Geertekerk in Utrecht. Zij werkte tot juli 2013 als directeur van een vrouwenorganisatie. Sindsdien is zij full time mantelzorger voor haar echtgenoot, Willem Aantjes. Over haar ervaringen schreef zij het boek ‘Een warme jas’.

Zijn sociale media niet heel geschikt voor mantelzorgers om hun hart te luchten?

Sinds ik mantelzorger ben, spreek ik – via sociale media – vaak met andere mantelzorgers. De #ophef is soms niet van de lucht. Want, zo leert inmiddels de praktijk, wie maar genoeg twittert, wordt gehoord, krijgt als beloning aandacht, Kamervragen en debatten. Ik ben er geen voorstander van. Niet omdat ik niet wil meeleven met mensen die getroffen zijn door regelminnend Nederland, maar omdat deze strategie van de emotie en het (twitter)alarm mij niet aanstaat.

Maar hoe kun je dan omgaan met emoties in de zorg?

Iedereen die professioneel bezig is met zorg krijgt te maken met emotionele mensen. Ziekte, handicaps en dood brengen dat nu eenmaal met zich mee. De woede moet ergens heen; het verdriet en de onmacht moeten eruit. Voor omstanders is het een kunst om ermee om te gaan. ‘Keukentafelgesprekken’ door gemeenteambtenaren zouden zich daarvoor lenen. Ik weet het niet. De schijn van gelijkwaardigheid wordt gewekt, maar iedereen weet dat één partij besluit. Dan maar een formulier of een telefoontje, dachten veel gemeenten. Het voordeel is dat er geen enkele schijn hoeft te worden opgehouden; het nadeel is dat er geen ruimte is voor het verhaal.

Als ik een ding heb geleerd van de gesprekken die ik gevoerd heb met mantelzorgers voor mijn boek ‘Een warme jas’ dan is het dat aandacht werkt. Onenigheid met het verpleeghuis, met de gemeente, met de thuiszorg? Een luisterend oor scheelt vele brieven, klachten en procedures.

Kunnen we niet allemaal luisteren?

Nee hoor, luisteren is niet makkelijk. De meeste mensen kunnen het niet. Een cursus LSD – de beproefde methode van het Luisteren, Samenvatten, Doorvragen – is nooit weg, maar een luisterende (levens)houding vraagt wel wat meer dan een cursus. Het vraagt van mensen een innerlijke transitie die haar gelijke niet kent.

Dat betekent dat het waarschijnlijk aanmodderen blijft in de zorg. En hetzelfde geldt voor al die levensgebieden waar luisteren belangrijk is. Religie bijvoorbeeld. Voor sommigen misschien een kwestie van het individu, maar in religieuze groepen is onderling gesprek en onderlinge zorg belangrijk. Bij vrijzinnigen, waar vragen altijd aanwezig zijn en antwoorden langdurig op vakantie, verwacht je dat iedereen kan luisteren. Wat moet je anders zonder antwoorden? Maar zo werkt het niet. Luisteren blijft een ingewikkeld werkwoord.

Een zorginstelling, een gemeente of – wie weet – een groep remonstranten waar mensen echt naar andere mensen en hun verhalen luisteren? Dat zou pas #ophef geven!