Food for thought

Alle grote denkers van Nederland komen er spreken. Drie Denkers des Vaderlands waren er te gast. Zij komen er graag voor het geïnteresseerde publiek en het boeiende gesprek na afloop van hun lezing. Het Filosofisch Café in Haarlem bestaat tien jaar en is een instituutje geworden in de regio. Stuwende kracht en gespreksleidster is Marianne Waling – Huijsen uit De Zilk. Samen met Arianne Leguijt, Irene van Bentem, en Alberdien Terpstra organiseert zij in de winter vijf filosofische avonden in de remonstrantse kerk in Haarlem. En in de maand april een aantal avonden over het thema van de Maand van de Filosofie. ‘De groei van ons café is heel organisch verlopen’, zegt Marianne, ‘het initiatief is ontstaan uit een groep ouders met pubers in de kerk. Eerst organiseerden wij met onze kinderen sociale activiteiten, zoals het voorbereiden van diensten en muziek maken bij gehandicapten in de buurt. Toen de pubers groter werden hadden de jonge ouders zelf behoefte aan bezinning. Onze eerste gast was Karim Bennamar die met ons over consuminderen heeft gesproken.  En zo zijn we verder gegaan. De eerste drie jaar ging het gemakkelijk, daarna is de groep uit elkaar gevallen. Met nieuwe mensen, ook van buiten de kerk, zijn we toch weer opgestart.  Het afgelopen jaar was heel succesvol. Bij de lezingen van Hans Achterhuis over ‘vreedzaam vechten’ en van Paul Scheffer over ‘de vrijheid van de grens’ zaten er 130 mensen in de zaal.  En we hebben dit seizoen nooit minder gasten gehad dan 40. Het publiek is een mengeling van vaste bezoekers (ook uit de kerk), een filosofisch geïnteresseerd publiek uit de omgeving en mensen die specifiek op het onderwerp af komen.’

Wat heeft dat betoog met mij te maken?

De groei en bloei van het Filosofisch Café heeft alles te maken met de grondige voorbereiding en het laagdrempelige karakter ervan. De leden van de voorbereidingsgroep sparen door het jaar heen artikelen en spotten interessante boeken. Daaruit destilleren ze een top vijf van maatschappelijke vraagstukken die actueel zijn. En dan is het via relaties en op internet zoeken om contact te leggen met de sprekers waar hun oog op gevallen is. Bezoekers krijgen ook de vraag mee om zelf thema’s aan te dragen. Voor het komende jaar zijn op die manier de thema’s ‘vrijheid van meningsuiting’ en ‘moed’ boven komen drijven. ‘De laagdrempeligheid is essentieel hoor’, zegt Marianne, ‘we willen geen wetenschappelijke verhandelingen, maar een filosofisch betoog dat op de praktijk is toegespitst. Het gesprek na afloop is belangrijk. Iedereen moet mee kunnen praten vanuit de eigen dagelijkse praktijk.’

Geen missie bedrijven

Het Filosofisch Café is voortgekomen uit de remonstrantse gemeente, is er nog steeds mee gelieerd, maar het is een zelfstandig initiatief. Waarom is dit model gekozen? Is het niet de bedoeling om met dit initiatief mensen aan de kerk te binden dan? ‘Formeel vallen wij onder de sectie vorming van de kerk’, zegt Marianne, ‘een keer per jaar is er overleg. We hebben afgesproken dat we één Filosofisch Café per jaar houden dat geschikt is om door de predikanten een kring aan te koppelen. In die kringen zit zeker aanwas, maar niet zozeer in de aanwezigheid bij de kerkdiensten. Dat is ook niet ons doel, we willen geen verkapte missie bedrijven, maar bezinning bieden op een andere manier en op een ander moment dan de kerk op zondag doet. Bovendien hebben we op deze manier de vrijheid om zelfstandig onze thema’s te agenderen. Zo’n lichte vorm van verbinding past in deze tijd, denk ik, je hebt wel een verband nodig, maar laten we dat zeker niet formaliseren.’ Door afstemming van thema’s proberen we over en weer elkaar positief te stimuleren en bekendheid te geven.

Liefhebben en zeggen wat je wilt

En hoe verder in de komende tijd? ‘Nou een vol programma weer. René ten Bos, die de Socrates wisselbeker won, over de verstikkende kanten van bureaucratie heeft al toegezegd. En ook te gast is Maarten van Buuren die co-auteur is van het boek ‘Erfenis zonder Testament’. Dat gaat over filosofische overwegingen bij de tien geboden. Hierbij wordt een verdiepende gesprekskring aangeboden door de dominee. Paul Cliteur over vrijheid van meningsuiting zit ook in de planning. We hopen bovendien ‘stand-up filosofe’  Laura van Dolron binnen te krijgen, die haar eerste boek schreef waarin zij onderzoekt wat liefhebben is. Daar wil je toch bij zijn?’

De programmering van het Filosofisch Café is te vinden op www.metwaardenhelen.nl

Michel Peters
Projectmedewerker op het landelijk bureau Remonstranten