Ik zag er een beetje tegenop, toen mijn vriendin voorstelde naar ‘Knielen op een bed violen’ te gaan, de film naar de gelijknamige roman van Jan Siebelink. Het boek maakte indertijd veel indruk op me, maar ik had niet zoveel zin om de beklemming, de somberte opnieuw mee te maken. Maar de man wikt en de vrouw beschikt, dus daar gingen we.

Een gedoemde kijk op geloof ontvouwt zich hier: kweker Hans Sievez raakt meer en meer verstrikt in een streng-orthodox protestantisme. Naar de kerk gaan was geen optie meer, men ging ‘thuislezen’ onder leiding van een dominee die door Siebelink gemodelleerd is naar ds. Paauwe, predikant in de eerste helft van de vorige eeuw. Interessant detail: Paauwe werd in 1914 de Nederlands Hervormde kerk uitgezet omdat hij vrijzinnige doopleden van elders niet wilde inschrijven. À propos: ik ben erg gevoelig voor taal en de naam Sievez bleef nogal in mijn onderbewuste hangen, hoe kwam de schrijver erbij zijn hoofdpersoon zo te noemen? Zoals vaak biedt Wikipedia uitkomst, het zou een samensmelting zijn van Siebelink vader en zoon. Raadsel opgelost, mijn onderbewuste weer tevreden.

Prooi

De film belicht goed de enorme worsteling van Sievez met het ‘ware’ geloof en hoe hij zich daartoe moest verhouden. In mijn ogen lijkt het of hij behekst werd. Een voorname rol in die begoocheling speelt colporteur Mieras, die iedere keer als Sievez een crisis beleeft, opduikt in de coulissen, de struiken van de kwekerij. Een griezel, zeker, maar een warme en invoelende griezel die erin slaagt zijn prooi langzaam maar zeker in zijn netten te krijgen. Een prachtige rol van acteur Marcel Hensema. Maar het meest bijzondere aan de film – en natuurlijk  was het mijn vriendin die me daar op attent maakte – was de rol van de vrouw van Hans, Margje. Zij zag de weg die haar man ging met grote bezorgdheid en verdriet aan, zelfs op zijn sterfbed belemmerden de in dreigend zwart geklede mannen haar het zicht op haar man. Als het mij was overkomen, had ik de kerels bij kop en kont gepakt en het huis uitgezet. Margje deed dat niet; ze zag dat Hans ten onderging en dat ze hem verloor aan de ‘zwaren’, maar ze aanvaardde dat het zijn keus was en liet hem tot zijn dood toe in zijn waarde.

Ik begrijp goed hoe Hans Sievez betoverd werd. Hoe eng ook voor ons moderne mensen, van zijn geloof gaat een enorme passie en overgave uit. Maar nadenken, dat deed hij niet meer. De liefdevolle houding van Margje bleef me bij. Ze moet gevallen zijn voor zijn serieuze inborst, de man die de bijbel, de preken en de vermaningen las tussen het verzorgen van de planten door. De man die door zijn afkomst misschien niet anders kon dan het slachtoffer worden van zijn geërfde zwaarmoedigheid, erkennende dat hij een nietswaardige worm was.

Tom Harkema
coördinator vriendenwerving bij de Remonstranten