In de pas blijven graag

Ik zie EO-presentator Tijs van den Brink en dominee Paul Visser bij Jeroen Pauw aan tafel. Zij hadden zich bij Pauw beklaagd over de manier waarop hij het christendom ter sprake brengt. De gewraakte uitspraak van Pauw wordt nog eens vertoond: ‘… we weten allemaal wel dat als je je een beetje verdiept, die boeken zijn verschrikkelijk en die roepen altijd op tot geweld.’ Voordat de EO-presentator en de dominee hun reactie op dit zinnetje kunnen geven zegt de gewiekste anchorman: ‘Op zich klopt het wel hè , wat ik hier zeg?’ De verdedigers van het christendom hebben geen tekst. Hun positie wordt nog moeilijker als Pauw teksten uit de bijbel citeert waarin opgeroepen wordt tot geweld en vervolgens, als was het een catechisatieles, de mannen vraagt waar deze passages voorkomen. De dominee stottert wat, begint over context, wil een preekje afsteken over wat God nu eigenlijk bedoeld heeft en komt met andere teksten waarin het gebruik van geweld juist wordt veroordeeld. Pauw beweegt mee. Ook andere gasten aan de tafel gaan zich er mee bemoeien. Natuurlijk moet je die oude teksten niet letterlijk lezen. Het dreigt genuanceerd te worden. Pauw grijpt in. Feitelijk klopt het toch wat hij zegt, er staan veel oproepen tot geweld in de heilige boeken.

Dan komt Anna Dijk aan het woord, moslima, dochter van een dominee en religiewetenschapper, dus goed ingevoerd in Christendom en Islam. ‘Hoe reageer jij op het geweld dat met regelmaat vanuit de godsdienst die jij aanhangt wordt gepleegd’, vraagt Pauw haar. ‘Dat doet mij heel veel pijn’, zegt de moslima. Pauw richt zijn pijlen nu op de islam, door te zeggen dat het geweld op grond van de Koran nog steeds aan de orde van de dag is. De moslima staat nu in de verdediging, net als de EO-presentator en de dominee tien minuten eerder, maar zij heeft wél tekst. Aan de tafel worden woorden van verzoening en vrede gesproken. Als dit te lang duurt grijpt Pauw weer in en herhaalt zijn stelling dat heilige boeken teksten bevatten die oproepen tot geweld, anders kun je er geen beroep op doen. De moslima laat zien dat deze interpretatie, dat geweld onlosmakelijk verbonden is met religie, het extremisme juist voedt en roept op om het gesprek over religie veel genuanceerder te voeren. Dat is niet Pauws bedoeling en hij gooit het over een andere boeg. Hij noemt religie een patriarchaal verzinsel, bedoeld om een samenleving in het gareel te houden en waarin de vrouw altijd het onderspit delft. De moslima zegt wijze woorden over de eigen keuze en de dominee had de avond tevoren in het Nieuwe Testament gelezen dat de man de vrouw de baas moet zijn in liefde. Pauw hoort het allemaal glimlachend aan. Ik zie hem denken: hoe kunnen mensen zo dom zijn dat ze in religie iets zien dat tot vrede en vrijheid kan voeren? Snel, volgende item! En … graag in de pas blijven met het radicale secularisme!

Henk van den Berg
predikant van de Remonstranten Lochem-Zutphen en vrijgevestigd geestelijk verzorger