Nooit te oud voor een gelukkige jeugd

‘Alleen eten is eenzaamheid. Saai en ongezellig. Juist als je iets wilt delen. Dan val je in een gat. Als student vond ik het al een hel om alleen te eten – zeker in het weekend, wanneer je juist behoefte hebt aan contact. En ik heb gezien, overal op de wereld, samen eten is de gangmaker. Dan vertel je wat je bezig houdt, eten brengt mensen samen.’

In gesprek met Fred Beekers (68), ooit medeoprichter van Artsen zonder Grenzen, initiator en drijvende kracht achter Van Harte Resto (een geliefd diaconaal doel van remonstrantse gemeenten). Sinds kort, in opdracht van VWS-minister Hugo de Jonge, kwartiermaker van de Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid. Waarmee we direct in het hart van de zaak komen: Fred Beekers wordt gedreven door zijn persoonlijke ervaringen met diepe eenzaamheid.

Mijn hart bloedde
‘Ik heb me vaak alleen gevoeld. (Terwijl hij volschiet:) Het zit zo diep. In mijn jeugd ben ik mishandeld, door mijn beide ouders. Eerst alleen mijn vader, maar toen mijn moeder hem ging helpen… Ik was elf jaar. Mijn vader sloeg me met iets hards op mijn achterbenen, terwijl mijn moeder me van voren vasthield en tegen mijn schenen schopte. Weet je hoe dat voelde? Of een kapot geslagen flessenhals –zo!– in je borst gestoken wordt. Toen bloedde mijn hart, alles kapot, gebroken. Ik ben beschadigd, gewond. Pas sinds een jaar kan ik erover praten. Enkele jaren terug  heb ik een klein hartinfarct gehad. Daar ben ik een stuk emotioneler van geworden. Er is ruimte ontstaan, mijn hart is open gegaan. Ik kan een hele avond huilen. Ik hoef me niet meer groot te houden, te bewijzen dat ik iets kan.’

‘Vertellen over mijn eigen eenzaamheid is inmiddels een opluchting voor mij. Ik heb me altijd alleen, onbenullig en onmachtig gevoeld. Maar het gekke is, ik heb zelf nooit de link gelegd naar die mishandeling. Ik ben er kopschuw van geworden. Loop wat gebogen, draag een last met me mee. Ik ben nu lid van een groep mensen die huiselijk geweld heeft meegemaakt. Het helpt om met elkaar te delen, al zit er een enorme schaamte op. Ik heb drie dochters, maar kon geen betrokken vader zijn, kende die gevoeligheid niet. Als ik dat zou voelen kwam de pijn van vroeger weer naar boven. Je vermijdt gevoeligheid met je naasten. In mijn werk was het er wel, maar daar was het instrumenteel, functioneel. De afstand maakte het mogelijk om gevoel te tonen.’

Proefnummer AdRem, remonstrants magazine

Vraag nu een proefnummer aan van AdRem, het remonstrantse magazine!

Een niet te filmen drive
‘En nu, voor het eerst van mijn leven ben ik niet meer bang om herinnerd te worden aan de pijn, voel ik me niet langer verdoofd. Maar ik heb er een immense motivatie aan ontleend, een niet te filmen drive. En tegelijkertijd, wanneer we indertijd gingen lunchen met elkaar bij Artsen zonder Grenzen, dan ging ik de stad in omdat ik er niet bij kon zijn. Want bij de lunch ben je niet de werknemer, maar de mens. En dat was eng. Ik liep buiten rond – en voelde me alleen. Ondertussen noemden mensen me de grote verbinder. Laatst schreef Pia de Jong in NRC over een ontmoeting met een Amerikaanse zangeres, Marshall Chapman, die zelf geen fijne jeugd gehad heeft. Die zingt in Happy Childhood: It’s never too late to have a happy childhood.’ Dat ervaar ik nu: je bent nooit te oud om een gelukkige jeugd te hebben.’

‘Ook voor het eerst van mijn leven ben ik rijksambtenaar! En let op, we zitten aan het begin van een nieuwe ontwikkeling. Ik spreek organisaties van ouderen die me vertellen: onze gepensioneerden zijn het zat om ‘te genieten van hun pensioen’. Ze willen meedoen! Er komt een heruitvinding van het leven van senioren. Ze zoeken allemaal zingeving. Ze willen erbij horen. Ze gaan zich onmiskenbaar manifesteren. Want ze willen maatschappelijk bijdragen. En ja, daar ben ik zelf een voorbeeld van.’

Ouderen doen ertoe
‘Rond ouderen zijn zoveel nieuwe initiatieven aan het ontstaan. Ouderen doen er toe, dat gaat nu loskomen. Het enthousiasme van organisaties en bedrijven is enorm. Niet alleen instellingen voor zorg en welzijn, maar supermarkten, apotheken, kappers, sportclubs, musea, kerken. Er is zo’n behoefte aan zingeving. Hoogleraar Anja Machielse zei laatst: Maak het niet te groot, hou het klein. En ik zeg: beperk zingeving niet tot de kerken. Wat kan de Jumbo met zingeving? Albert Heijn organiseert lunches tussen de winkelschappen – laatst, met tachtig mensen! De commercie gaat er gewoon aan verdienen. Iemand van de hotelschool zei: eenzaamheid is een deel van ons verdienmodel.’

‘De vragen van ouderen nemen toe: Waar zit ik mee, waar heb ik spijt van, waar verlang ik naar? Je hebt nu in Amsterdam de UP Talkshow (denieuweliefde.com/up). Ga daar heen! Mensen willen niet alleen levensverhalen horen, ze willen ook levensverhalen vertellen. De clou is: oudere mensen raken hun schaamte voorbij. Mensen willen praten over gevoelens die zijn weggestopt. Hun verlangens, hun angsten, hun twijfels. Dus praat over de dingen die je hoog zitten, geef daar ruimte aan. Dat noem ik zingeving.’

André Meiresonne
Redactie AdRem, gemeentelid Den Haag