Wie niet traint, luistert minder goed

Ze belde, op verzoek van een uitvaartorganisatie, met mensen die een dierbare hadden verloren door corona. Om te luisteren naar hun verhalen. Corine Jansen werkt in de ouderenzorg en luistert naar verhalen van mensen. Ze heeft van ‘luisteren’ haar beroep gemaakt en weet als geen ander hoe moeilijk dat is.

Luister naar jezelf
‘Ik vraag nooit aan mensen wat ze zijn. Want dan krijg je als antwoord de rol die ze ergens hebben. Een mens is zoveel meer. Ik vind het jammer als mensen eendimensionaal worden beoordeeld. Als je verder kijkt, kan het zo anders worden, want er is gelaagdheid in elk individu. Daarom is de vraag wie je bent niet makkelijk te beantwoorden. In de eerste plaats vraagt het van je dat je goed luistert naar jezelf door al jouw ‘lagen’ heen. Dat is een voorwaarde om goed naar anderen te kunnen luisteren.’

Train
‘Wat wij horen gaat bij ons door allerlei filters. Je morele kompas, je allergieën voor bepaalde handelingen of meningen. Als je je daarvan bewust bent, luister je beter. Mijn ouders zijn jong gestorven aan kanker en daardoor heb ik iets tegen roken. Pas toen ik die allergie erkende, kon ik beter luisteren naar rokers. Je filters, het perspectief van waaruit jij luistert, verandert gedurende je leven. Daarom moet je blijven oefenen. Het is als met een spier. Niet oefenen betekent dat je luistersouplesse afneemt.’

Wees nieuwsgierig
‘Het gaat er niet om wat jij van het verhaal van een ander vindt, want daarom vertellen zij jou hun verhaal niet. Mensen willen gehoord worden. Als mensen mij vertellen dat ze Forum voor Democratie hebben gestemd, moet ik mijzelf resetten, want dat is ook een allergie van mij. Mensen zitten niet op mijn boosheid of oordeel te wachten. Het is mijn taak om goed te luisteren en te proberen begrijpen wat hen beweegt. Je hoeft het niet eens te zijn met hun meningen, maar wees oprecht nieuwsgierig naar het verhaal en naar waarom mensen het jou willen vertellen.’

Kijk verder
‘Ja, luisteren geeft soms ongemakkelijke gevoelens, het confronteert je met je eigen filters, maar hoe kan er nog sprake zijn van een samenleving als we niet eens meer naar elkaar willen luisteren? Het gesprek zoeken buiten je bubbel, je willen verhouden tot anderen, ook als dat lastig is: dat is voor mij samenleven. Mensen uitsluiten op basis van een mening die je niet deelt, is mij te eendimensionaal. Kijk verder, luister; dan kan het zo anders worden.’

Luister bewust
‘Als je gaat luisteren, ga dan bewust op weg. Je moet er voor kiezen: nu ga ik luisteren, want anders ben je afgeleid en lukt het niet. Degenen die zeggen dat ze altijd goed luisteren, wantrouw ik. Dat kan niet, want er zullen dagen of uren zijn dat je toch afgeleid bent door bijvoorbeeld een leuk bericht, dat je geen geduld hebt of wellicht geïrriteerd raakt. Soms kun je jezelf nog tijdig resetten, maar soms moet je na afloop bekennen dat je geen goede luisteraar bent geweest. Dat is jammer, maar vaak leer je er weer van.’

Blijf niet hangen in eigen voorkeur
‘Iedereen heeft haar of zijn eigen luisterprofiel. Iemand die een ander profiel heeft dan passend is voor jou, is geen slechte luisteraar, maar een mens met een ander profiel. Als je van elkaar weet wat je luisterprofiel is, snap je vaak waarom sommigen vinden dat jij niet goed naar ze luistert. Wanneer ik voor een commerciële organisatie werk, moet ik mij realiseren dat ik soms andere vragen moet stellen dan ik doe in het verpleeghuis of hospice. Iemand die vooral bezig is met feiten en data stel ik vragen die niet mijn eigen voorkeur hebben, maar die mij hopelijk wel een goede luisteraar maken.’

Luisterkunde
‘In werkomgevingen is het belangrijk om te weten wat voor luisteraar je bent en hoe jij dus communiceert met collega’s of klanten. Dit zelfinzicht maakt dat mensen kunnen leren hoe ze verbeteringen in hun communicatie met anderen kunnen aanbrengen. Het helpt om ruzies te voorkomen en begrip voor elkaar te kweken.’

Ineke Ludikhuize
Redactie AdRem, lid van de Geertekerk in Utrecht