Ontsteek dan een lichtend vuur

Abt Johannes geeft leiding aan het Kleiklooster in Amsterdam. Michel Peters sprak met hem over actie en contemplatie.

Johannes van den Akker noemt zich abt, de religieuze woon- en leefgemeenschap die hij begon in 2015 noemt hij een klooster. ‘Ik heb ons initiatief Kleiklooster genoemd omdat dan voor iedereen meteen duidelijk is waar we voor staan. Kern van ons leven is het ritme van gebed, gemeenschap en gastvrijheid. En dat we ons met ons hele hebben en houwen voor dit ideaal inzetten op basis van onze christelijk inspiratie. Het begrip ‘klooster’ associëren mensen meteen met ‘beschikbaarheid’ en dat willen we ook uitdragen.’

Open deur

‘Mijn vrouw en ik vroegen ons in die tijd af hoe wij wilden leven en hoe het geloof voor ons idee relevant kon worden gemaakt voor onze omgeving. Wij wilden samenwonen met andere mensen, dat was wel duidelijk, en we wilden gastvrijheid, barmhartigheid en rechtvaardigheid niet slechts belijden, maar ook concreet uitdragen. We hadden toen al twee kinderen, belangrijk doel was ook om aan hen onze waarden voor te leven. Zo zijn we met het Kleiklooster begonnen. Ons ideaal was dat onze deur altijd open zou staan, maar dat bleek al snel als huishouden – ondertussen met vijf kinderen – niet vol te houden. Als groep lukt dat wel. We hebben hier in deze Bijlmerflat negen woningen gekocht. Daar wonen op het moment vijf  huishoudens met acht volwassenen en acht kinderen. We hebben ook gastenkamers waar nu drie moeders verblijven met vier kinderen en een vijfde op komst. We hebben een kapel ingericht waar we één keer per dag, om 20.00 uur, bij elkaar komen om te bidden, te zingen en stil te zijn. Om de kosten van het klooster (waaronder de opvang) te dragen zijn we voornamelijk afhankelijk van giften van vrienden van het klooster. We zijn een bierbrouwerij begonnen om uiteindelijk meer op eigen benen te kunnen staan. Het afgelopen jaar had de brouwerij het zwaar doordat alle horeca dicht moest, dus nu zijn we extra blij met onze vrienden.’

Radicale keuze

‘Wat wij doen zie ik als een eigentijdse vorm voor oeroude idealen. Vooraf heb ik ook gesprekken gevoerd en advies ingewonnen bij Gerard Mathijsen, abt van de Benedictijnse St.-Adelbertabdij in Egmond-Binnen. Atypisch wellicht is dat actie bij ons centraal staat, het gebed vormt onze inspiratie daartoe. Bovendien leven wij niet celibatair en werken mensen ook gewoon buiten het klooster. We willen ons niet uit wereld terugtrekken, maar juist midden in die wereld staan. Volgens de idealen van het ‘New Monasticsm’, waarover Shane Claiborne in zijn boek  ‘Hoe Jezus de wereld op zijn kop zet’ spreekt. Hij bepleit radicale keuzes op de bres voor de verschoppelingen van deze wereld.’

Privacy alleen in bad

‘Ik heb weinig privacy. Altijd kunnen er mensen binnenlopen of op de gekste tijden bellen met een vraag. Ik sta constant aan. Dat is inspannend, maar ik krijg er veel voor terug: mooie ontmoetingen, goede gesprekken, het goede gevoel dat ik onze idealen kan waarmaken. En als het echt te veel wordt, trek ik me terug in onze slaapkamer of ga ik in bad liggen, dat is de plek waar ik tot mezelf kan komen. En tijdens het avondgebed natuurlijk. We zitten dan met twee tot tien mensen met ons gezicht naar het kruis gericht en worden stil. Dat kruis is niet gevuld, maar juist leeg. Het is uitgezaagd uit een houten wand, waardoor we uitzicht hebben op de wereld daarbuiten. Mooi symbolisch. Voor mij is deze markering van de dag heel belangrijk. In de eerste plaats kan ik de dingen die ik op de dag meemaak en waarvoor ik geen oplossing weet, bij God neerleggen. Ik kan de wereld niet alleen redden, maar ik geloof dat er een God is die iets voor de wereld kan betekenen, ook al weet ik niet hoe. Dat geloof geeft mij verlichting. En in de tweede plaats is het gewoon het scharniermoment op de dag, het is klaar nu. En wij zingen dan, vaak liederen uit Taizé. Mijn favorieten? ‘Nada te turbe’ en vooral ‘Dans nos obscurités’ helpen me om de volgende dag weer aan te gaan.

Michel Peters