Vandaag heeft Maria gekookt

Een themanummer over Maria, als het goed is roept dat verwarring op. Al is het alleen maar omdat je bij elk stuk eerst moet ontdekken over welke Maria het gaat. Komt de ‘heilige’ moeder van Jezus in beeld? Of de zogenaamd zondige vrouw uit Magdala? Of hebben we het over die derde Maria, de zus van …? Je zou haar bijna vergeten, zo veel is er te zeggen over die eerste twee. Maar nu draait de schijnwerper even naar de derde Maria. En naar haar zuster Martha. Vooral ook naar haar, want zij kan wel wat rehabilitatie gebruiken.

Bijbels verhaal

Het verhaal (Lucas 10: 38-42) is grotendeels bekend. Jezus is op bezoek bij de zussen thuis, alwaar Martha aan het zorgen is en Maria zich al luisterend heeft neer gevleid. De werkende Marta doet daarover haar beklag en krijgt vervolgens, zo schijnt het, nul op rekest. Immers: haar zus heeft ‘het beste deel gekozen.’

De heilige Maria tegenover Martha die met al haar verantwoordelijkheidsgevoel de plank misslaat. Zo hebben we het verhaal meestal gehoord. En zo past het ook in onze cultuur waarin het geestelijke hoger wordt aangeslagen dan het praktische. In de wereld en niet zelden ook in de kerk. In dat frame kan dit verhaal snel begrepen worden. De ene vrouw staat voor het werken, het sloven, voor wat ‘van de wereld is’. De tweede, Maria natuurlijk, vertegenwoordigt datgene wat daar bovenuit gaat: het geestelijke. En daarmee komt zij bovenaan de ranglijst. Maar als iets zo klip en klaar lijkt, moet er misschien juist een belletje gaan rinkelen. Zou deze tekst niet nog een diepere laag hebben?

Meer krediet

Verdienen de Martha’s van deze wereld niet veel meer krediet? Al in de Middeleeuwen werd die vraag door Meester Eckhart bevestigend beantwoord. In een van zijn preken pleitte hij al voor haar eerherstel. En daarmee ook voor een andere kijk op dit verhaal.

Waar Maria, volgens deze uitleg, nog bezig is met de eerste stappen op haar geloofsweg, is Martha al veel verder. Zij heeft haar geloof in het dagelijks leven geïntegreerd. Haar werk heeft de vanzelfsprekende aanwezigheid van God in zich. Zij weet dat wijsheid en inspiratie vorm moet krijgen in het gewone bestaan, in gastvrijheid en in zorgen voor de ander. En nu is ze bang dat haar zus ‘in een zoet welbehagen zal blijven steken’.  Ze vreest dat de goede Maria de verbinding met het gewone leven kwijt zal raken en daarin aan Gods bedoeling voorbij leeft.

Ik denk aan een mooi, joods verhaal: Eens kwam de rebbe van Krakau de kamer in waar zijn zoon in diep gebed verzonken was. In de hoek van de kamer stond een wiegje. In de wieg lag een kind, het huilde onbedaarlijk hard. De rebbe vroeg: ‘Hoor je niet dat dat kind ligt te huilen?’

Waarop de zoon antwoordde: ‘Maar vader, ik was in God verzonken’. Toen zei de rebbe: ‘Wie in God verzonken is, hoort het als er een blad van de muur valt en zelfs als er een vlieg op de muur kruipt.’

Inkeer en actief leven horen bij elkaar

Martha is bezorgd dat Maria in het contemplatieve zal blijven steken. En dan stelt Jezus haar gerust: haar zus heeft gekozen wat nu voor haar het beste is. Dit is haar geloofsweg en deze fase is voor haar nu nodig. Dat zegt niets over Martha, maar alles over haar zus.

Geen van beide vrouwen wordt hier gediskwalificeerd. Maria niet en Martha ook niet. De inkeer en het actieve horen bij elkaar, als een in- en uitademen. Ze maken ons tot een compleet mens en zorgen voor een wereld in balans.

Want stel je een samenleving voor met alleen Maria’s… Dat dat niet werkt, ontdekte zelfs de pastoor die een gloedvolle preek had gehouden waarin hij de Martha’s ervan langs had gegeven en daartegenover Maria de hemel in had geprezen. Bij thuiskomst in de pastorie trof hij niet zoals anders een uitgebreide zondagslunch, maar een slechts leeg bord. Erboven lag een briefje van zijn trouwe huishoudster: ‘Vandaag heeft Maria gekookt.’

Beginnen met luisteren

En andersom verdienen we als mensen meer dan een leven van sloven en werken alleen. Ook daarin kun je vastlopen wanneer je blijft steken in een eindeloos handelen zonder reflectie en verdieping. Beginnen met luisteren, misschien had Maria dat nog niet eens zo gek gekozen. Niet voor niets, zo leren we uit het scheppingsverhaal, is de eerste dag die de mens meemaakte er één van rust. Onze basis ligt steeds weer in het heilige en van daaruit bouwen we een zinvol aards bestaan.

Dat had Karel Eykman goed begrepen toen hij zijn versie van deze tekst uit Lucas zo liet aflopen: Jezus zei tegen Maria: Het is fijn als er lekker eten is. Want dan kun je ook prettiger met elkaar praten. Maar als het eten maken zoveel tijd kost dat ik niet eens met jullie kan praten, dan is het niet goed. Kom er toch bij zitten. Toen deed Martha haar schort af. Ze kwam erbij zitten en ze praatten tot laat in de avond. Tenslotte hielpen Jezus en Maria nog bij het afwassen. Want daar, in de keuken, konden ze tenminste doorgaan met praten.

Kim Magnée – de Berg