De Panama Papers en het Paradijs

Over belastingparadijzen gaat het niet in de bijbel, maar soms wel over het betalen van belasting. Dé tekst die dan vaak aangehaald wordt is ‘Geef aan de keizer wat van de keizer is en aan God wat God toebehoort’. Voor de liefhebber: Matteüs 22 vers 21. Inzet van het debat tussen Jezus en vrome joden (farizeeën) is hier een hoofdelijke belasting, die  de Romeinen aan alle bewoners van het onderworpen Palestina oplegden.

De belasting bestond uit één zilveren denarie per persoon, het dagloon van een arbeider, te betalen met een aparte munt. Op die munt stond een afbeelding van de keizer inclusief het opschrift: keizer Tiberius, verheven zoon van de goddelijke Augustus. Precies daar lag het gevoelige punt. Een geldstuk met een tekst die de keizer vergoddelijkte, dat riekte in Joodse ogen naar afgodendienst. Toch betaalden de meeste joden de belasting wel en Jezus’ antwoord op de strikvraag van zijn geloofsgenoten suggereert dat ook hij het betalen van die belasting rechtmatig vindt. Geen burgerlijke ongehoorzaamheid dus, althans niet op dit punt. Laat staan belastingvlucht.

Belasting betaal je aan je medeburgers

Maar… het tweede deel van Jezus’ antwoord, geef God wat God toebehoort, maakt duidelijk dat er wel grenzen zijn aan wat je aan de keizer geeft. Vul voor die oude keizer nu eens materieel gewin in, en we komen een stuk dichter bij huis, namelijk bij de hedendaagse moraal van dit verhaal. Besteed je de nodige tijd aan het verwerven van een inkomen? Prima, vooral mee door gaan. Maar laat je daarbij niet zodanig meeslepen dat er voor de (belasting)moraal geen plek meer overblijft.

Over die belastingmoraal sprak op een conferentie van de Banningvereniging (vereniging op het snijpunt van ethiek en politiek) Maaike van Diepen, coördinator van TaxJustice NL. Zij pleit ervoor dat niet alleen burgers, maar ook bedrijven hun ‘fair share’ moeten betalen als het gaat om belastingen. Als de Panama Papers één ding laten zien, dan is het dat zowel individuen als bedrijven nog wel eens moeite hebben met die fair share. En zich dus in heel wat fiscale bochten wringen om hun aandeel omlaag te brengen. Je hoeft dat niet direct belastingsontduiking te noemen, en van niemand wordt verwacht dat ie met plezier belasting betaalt. Maar Van Diepen stelt terecht de vraag: waarom betalen we eigenlijk belasting?

We willen toch veilige wegen, goed onderwijs, goede ziekenhuizen en een adequate verdediging van ons grondgebied? Dat wordt allemaal betaald van belastingen. Volgens de Duitse filosoof Peter Sloterdijk is het betalen van belasting evident een moreel verschijnsel. Je betaalt belasting eigenlijk niet aan de overheid maar aan je medeburgers. En je krijgt er zelf ook het nodige voor terug. Denk alleen al aan die leuke subsidie op het kaartje voor de opera en niet te vergeten de hypotheekrenteaftrek. Fijn dat er belastingen zijn!

En welk tarief geldt er in het Paradijs?

Over de Panama Papers is de afgelopen dagen genoeg geschreven. Duidelijk is dat Nederland bepaald niet veel moeite heeft gedaan om kapitaalvlucht in verband met belastingen tegen te gaan. Integendeel, Nederland afficheerde zich tot nu toe graag zelf als een belastingparadijs. In navolging van al die exotische plekjes op aarde als de Bahama’s, Nauru en de Kaaimaneilanden. Toegegeven, met iets minder zon en palmstranden, maar dat mag de fiscale pret niet drukken.

Hoe zou het eigenlijk zitten met het betalen van belastingen in dat andere paradijs, Gods koninkrijk? Wie het weet mag het zeggen. Maar het zou mij niet verbazen als zelfs daar belastingtarieven gelden. Met hopelijk een ruime aftrek bij het doen van een royale gift aan het goede doel! Daar maakt u trouwens vast nu al gebruik van om uw belastingaangifte omlaag te krijgen. Gelijk hebt u, u hebt nog een paar dagen…!