Vertelvoorstelling van Marijke Broekhuijsen

Waarom is het de moeite waard om vandaag de dag aandacht te schenken aan Jacobus Arminius, de geestelijke vader van de Remonstranten? Hij bracht een aantal denkbeelden naar voren die voor zijn tijd tamelijk vooruitstrevend en voor sommigen zelfs provocerend waren. En ze zijn dat nog in 2017. Dat is de mening van Marijke Broekhuijsen uit Bussum, remonstrant, lid van De Kapel in Hilversum en van professie acteur en cultuurpedagoog. Zij schreef op uitnodiging van een aantal samenwerkende kerken en organisaties een ‘vertelvoorstelling’ over Arminius, en voerde dat eind vorig jaar op met Jaap van Kampen en Hein Dop voor de bewoners van een wijk waarin een Arminiushof en een Gomarushof gelegen is.

Vrije wil

De theologische strijd van vier eeuwen terug laat ons vragen na die ook nu actueel zijn.  Heeft een mens een vrije wil? Toen was dat een theologische vraag die emoties in de samenleving opriep, nu is het de stelling van professor Dick Swaab in zijn boek ‘Wij zijn ons brein’, waarin hij betoogt dat de basis van ons gedrag gelegen is in onze hersenen. Is ons leven geheel bepaald, door God dan wel door onze genen of onze omgeving? ‘Mensen die geloven in een vrije wil zijn gelukkiger,’ zo meent  Marijke. ‘Je hebt dan naar je innerlijke overtuiging meer greep op je eigen leven.’ Tegelijk weet zij vanuit wat de neurowetenschappen ons leren, dat een mens voor een groot deel genetisch bepaald is. ‘Je maakt jezelf niet, veel zit in je genen. Ik zie mijzelf dingen doen waarvan ik denk: dat is mijn vader, dat is mijn moeder. Toch doe ik de vrije wil niet af als een illusie. Ik focus op de kracht van de mens.’

Tolerant en standvastig

Marijke ziet naast deze kwestie nog een andere actueel thema naar voren komen in het conflict dat de twee zeventiende-eeuwse theologen uit te vechten hadden. De aanhangers van Arminius waren ‘rekkelijk’ in hun opvattingen, die van Gomarus ‘precies’. Ook nu speelt de vraag hoe je enerzijds tolerant kunt zijn tegenover opvattingen, waarden die afwijken van de jouwe en anderzijds kunt opkomen voor de waarden die voor onze samenleving onopgeefbaar zijn. Kunnen we opkomen voor bepaalde idealen, zonder mensen met andere opvattingen uit te sluiten? We leven in een periode van toenemende polarisatie waarin de verworvenheden van de verlichting ter discussie staan. ‘Sommigen leven in hun absolute eigen gelijk en willen niet eens meer in gesprek gaan met andersdenkenden, die bestaan niet meer voor hen.’

De ingrediënten van haar vertelvoorstelling zijn geschiedenis, vertelling en muziek. Voor ze haar teksten schreef, verdiepte zij zich goed in de bronnen en stuitte op een diesrede van Arminius. Bij deze toespraak op de stichtingsdag van de faculteit stelde hij dat alles ter discussie moet kunnen staan. Hij geloofde dat we moeten blijven zoeken naar dé waarheid. Voor hem bestond die kennelijk wel, al was die nog niet gevonden. ‘Kan je dat nu nog zeggen?’

Peter Korver
Remonstrantse gemeentes kunnen deze voorstelling opnemen in hun programma. Contactadres: info@marijkebroekhuijsen.nl.