Liefde en politiek in Israël

De reis naar Israël en de Palestijnse gebieden van afgelopen najaar  (georganiseerd door Martine Wassenaar en Meta Floor) heeft mij niet onberoerd gelaten. Ik ben opgevoed met een grote liefde voor het Joodse volk, heb me in mijn studie Hebreeuws gelaafd aan de wijsheid van de rabbijnen, lees graag romans van Amos Oz en David Grossman. Maar wijsheid zonder rechtvaardigheid betekent niets. Je kunt Israël anno 2018 niet los zien van Palestina.

Een genuanceerd beeld van de situatie daar krijg je bij het zien van de film “The reports on Sarah and Saleem”, een film die afgelopen januari tijdens het internationaal filmfestival van Rotterdam in première ging. Het is een liefdesverhaal met een politieke onderlaag, van de hand van de Palestijnse regisseur Muayad Alayan. Deze film raakte mij, vooral omdat ik enkele maanden daarvoor met eigen ogen de situatie in Bethlehem heb gezien, waar de Palestijnse bevolking achter een metershoge muur leeft.

Achterdocht en haat overwinnen

De film vertelt het verhaal van de Joodse Sarah die in Jeruzalem een trendy café runt en een affaire krijgt met de Palestijnse Saleem die haar café iedere morgen van verse broodjes voorziet. In de avonduren treffen ze elkaar op een parkeerplaats, waar ze in zijn bestelbusje gepassioneerd de liefde bedrijven. Het feit dat de één Israëlisch is en hoogopgeleid en de ander een Palestijnse arbeider is, is al dramatisch genoeg. Maar beiden zijn ook nog getrouwd: Sarah met een man die een hoge functie in het leger bekleedt en Saleem met een lieve vrouw die in verwachting is van hun eerste kind. Dat kan natuurlijk niet goed gaan. Als ze op een avond samen uitgaan in Bethlehem en Sarah zich uitgeeft voor een Nederlandse toerist wordt ze ontmanteld als een Joodse vrouw. Er gebeurt in eerste instantie niets, maar achter haar rug om gaat de Palestijnse geheime dienst en later ook de Israëlische aan het werk. Gaandeweg verandert een onschuldig liefdesverhaal in een spionagezaak van de hoogste orde. In deze film wordt pijnlijk duidelijk hoeveel achterdocht en haat er is tussen beide bevolkingsgroepen.

Toch wordt er ook een brug geslagen: door de jonge bedrogen Palestijnse echtgenote. Ze is woedend op haar man Saleem en wil van hem scheiden. Maar tegelijkertijd wil ze dat hem récht wordt gedaan. Zij is één van de meest opvallende karakters in de film: in het begin zie je haar als jong en naïef, maar ze ontpopt zich tot een slimme ‘advocate’. Ze komt haar eigen pijn te boven door te pleiten voor een eerlijk proces voor Saleem. Dit kan alleen als ze de Joodse Sara zal kunnen overtuigen om ‘en plein public’ haar mond open te doen. Een persoonlijke tragedie tussen een Joodse en Palestijnse familie wordt in deze film uitgetild tot een universeel verhaal.

Vrouwen met een onbreekbaar idealisme

Deze vrouw – die voor mij naamloos is gebleven –  doet me denken aan een aantal vrouwen die ik tijdens mijn reis naar Israël en Palestina ontmoette. Aan de 82 jarige Cedar Duaybis, een Palestijnse bevrijdingstheologe, verbonden aan de organisatie Sabeel in Jeruzalem. Zij vertelde haar levensverhaal. In 1948 moest ze met haar familie vluchten voor de Zionisten. Ze lieten alles achter, maar het materiële was nog niet eens het ergste, zegt ze achteraf, vooral het verlies van identiteit was fnuikend. Toch straalt ze in haar hele houding geen haat uit. Ze wil de weg van ‘non violence’ bewandelen, net als Jezus. Cedar ziet de Holocaust als oorzaak van het hedendaagse conflict in Israël en zegt – naar mijn idee heel treffend – : Israël heeft zijn ziel verloren door de manier waarop ze de Palestijnen behandelen.

En ik denk aan de jonge Israëlische vrouwelijke militair, Merphie Bubis van de organisatie Breaking the Silence. Zij is één van de militairen die in is gaan zien dat er groot onrecht plaats vindt in de Palestijnse dorpen. Soms worden hele gezinnen midden in de nacht uit hun bed gelicht zonder dat duidelijk is waarom. Gewoon een beetje jennen en laten zien wie de baas is. Bij haar kwam het keerpunt toen ze zag wat de Joodse ‘settlers’ hun Palestijnse buren aandoen en dat de kinderen van beide kanten vanzelfsprekend haat bijgebracht wordt jegens elkaar. Ik heb bewondering voor haar moed, want als je als Joodse vrouw opkomt voor de Palestijnse zaak loop je de kans om uitgescholden te worden als verrader: als ‘self hating Jew’.

Als je deze moedige vrouwen wilt ontmoeten – en naast hen nog vele anderen – die zich inzetten voor een weg van verzoening tussen Israël en de Palestijnse gebieden: Meta Floor organiseert in het najaar van 18 tot en met 28 oktober 2018 weer een solidariteits- en ontmoetingsreis. Er zijn nog plaatsen vrij. Je kunt je dus nog aanmelden!

Corrie Vis
proponent

Verdere info zie: www. sivmo.nl
Het programma voor de reis kun je inzien via : www.tentofnations.nl
Je kunt je voor de reis opgeven bij Meta Floor via: metafloor@gmail.com

De film ‘the reports on Sarah and Saleem’ was één van de 8 winnende publieksfilms op het Rotterdams Filmfestival. Het is nog niet bekend wanneer de film in de Nederlandse bioscopen te zien zal zijn. Via youtube is een fragment te zien.