Inaugurele rede Peter Nissen tot hoogleraar Oecumenica

Op donderdag 6 december sprak Peter Nissen aan de Radboud Universiteit zijn inaugurele rede uit tot hoogleraar Oecumenica. Peter Korver was erbij en bespreekt de rede.

In deze openbare redevoering waarmee hij zijn ambt officieel aanvaardde, keert hij terug naar 1948. Er waren toen, nu zeventig jaar geleden, twee voor de oecumene belangrijke mijlpalen. In augustus vond in Amsterdam de oprichtingsvergadering plaats van de Wereldraad van Kerken. De Rooms-Katholieke Kerk wilde daar geen deel van uitmaken. Katholieken mochten van Rome zelfs niet aanwezig zijn bij de oprichting. De achterliggende gedachte daarbij was: de werkelijke oecumene komt alleen tot stand wanneer de protestanten terugkeren ‘in de moederschoot der kerk’. Door deze houding van de kerkelijke overheid waren veel Nederlandse katholieken teleurgesteld. Zo vlak na de oorlog hoopten zij op meer toenadering van de kerken tot elkaar. Twee maanden later werd aan de katholieke universiteit van Nijmegen een hoogleraar ‘Phaenomenologie van het protestantisme’ benoemd, een signaal dat katholieken toch niet geheel afzijdig wilden blijven bij de oecumenische beweging. Hoogleraar werd Willem van de Pol (1897-1988), van huis uit hervormd en later overgegaan naar de katholieke kerk. Tijdens de oorlog was hij tot priester gewijd. Hij zou nu de diversiteit van het christendom gaan beschrijven op een niet oordelende, maar beschrijvende manier. Door godsdiensten te vergelijken en te analyseren streefde hij naar meer begrip voor het protestantisme. Wereldwijd was Nijmegen daarmee de eerste katholieke universiteit die op een open en niet vooringenomen manier studie maakte van de niet-katholieke kerken.

Peter Nissen treedt nu in de voetsporen van Willem van de Pol. De Radboud Universiteit heeft inmiddels niet meer een duidelijke katholieke identiteit. In haar mission statement valt te lezen: ‘De christelijke traditie waaruit de Radboud Universiteit voortkomt, geeft mede richting aan haar onderzoek en onderwijs.’ Daarmee wordt iets gezegd over haar oorsprong die ruimer geduid wordt dan alleen katholiek en die de christelijke identiteit bescheiden ‘mede’ bepalend laat zijn naast kennelijk andere bronnen. Het is verheugend evenwel dat de universiteit wil blijven bijdragen aan de oecumene. Waar Willem van de Pol van het protestantisme overging naar het katholicisme, daar deed Nissen het omgekeerde. Beiden leveren met hun leeropdracht een bijdrage tot het wederzijds begrip van beide hoofdstromingen binnen het christendom.

Peter is van huis uit rooms-katholiek en was zelfs korte tijd monnik in de Benedictusberg bij Vaals. In 2010 trad hij toe tot de Remonstrantse Broederschap, deed in 2014 proponentsexamen en werkt sinds 2015 in deeltijd als remonstrants predikant in Oosterbeek. Hij vertegenwoordigt bovendien de Remonstranten in de Raad van Kerken in Nederland. Voorop stond steeds zijn academische loopbaan. In Nijmegen studeerde hij theologie en specialiseerde zich in de kerkgeschiedenis. Sinds 1994 is hij verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen als hoogleraar kerkgeschiedenis, cultuurgeschiedenis van de religiositeit en spiritualiteitsstudies. Sinds 1 mei vervult hij de leeropdracht Oecumenica. Daarmee levert hij een bijdrage aan de wetenschappelijke studie van de oecumenische beweging, die wereldwijd streeft naar meer onderling begrip, samenwerking en eenheid tussen de verschillende christelijke kerken en denominaties.

Peter Korver