Boekbespreking: Het nieuwe nietsdoen

Journalist en schrijver Gerhard Hormann kwam na een reorganisatie thuis te zitten. Zijn kansen, als vijftiger, om opnieuw aan de bak te komen waren niet bijzonder groot. Hij besloot om deze situatie positief op te vatten en maakte er een ontdekkingstocht van: wat zijn de mooie kanten van een leven waarin nietsdoen centraal staat? Hoe pak je dat aan? Vervolgens schreef hij er een boek over. Hij legt ons uit wat het verschil is tussen niksdoen (op de bank of voor je computer hangen, zoals pubers graag doen) en ‘het nieuwe nietsdoen’, dat veelmeer een levensstijl is. Wat Hormann betreft, een hippe alternatieve levensstijl, waar hij meer plezier aan beleeft dan aan het zich af laten beulen door een veeleisende werkgever. Zijn boek is naast een persoonlijk verslag een pleidooi om eens kritisch te kijken naar de manier waarop wij onze samenleving en ons privéleven inrichten. Waarom moet per se iedereen aan het werk? Waarom moeten we langer doorwerken en zijn alle VUT-regelingen afgeschaft terwijl er nog steeds een grote werkloosheid is? Waar komt toch die drang vandaan om 24/7 met alles en iedereen verbonden te zijn? De gewoonte om aanhoudend online te communiceren– vergelijk het ongenoegen van vakantiegangers die in een huisje zonder Wi-Fi terechtkomen – hebben we onszelf pas zeer recent eigen gemaakt, nog maar vijftien jaar geleden werd een mobieltje alleen gebruikt om te bellen. En die druk die op ons wordt uitgeoefend om van alles te kopen: men wil ons doen geloven dat meer bezit het leven gemakkelijker en prettiger maakt, maar zou het niet juist andersom kunnen zijn?

Ik kocht dit boek op ‘zo’n dag’, waar de agenda weer eens een ochtend-, middag- én avondprogramma vermeldt, ook nog eens in verschillende delen van het land, zodat je je in de tijd ertussen in de mensenmassa’s van een groot station moet storten en je mag laten vervoeren in uitpuilende treinen en metro’s. Iedereen maar onderweg naar ongetwijfeld nuttige taken. Op zo’n station had ik nog een paar minuten voor de trein vertrok en liep ik de boekhandel binnen. Hormanns boek lag op een grote stapel vooraan, bij de best verkochte boeken. Het exemplaar dat ik aanschafte bleek een 11^e druk te zijn sinds het verschijnen een jaar geleden. Kennelijk liep dit boek uitstekend. Zelfs degenen die het nietsdoen alleen van horen zeggen kennen zoals mijn jachtige medereizigers op het station, laten het boek niet links liggen.

Hormann staat niet alleen in zijn pleidooi, hij haalt een flink aantal andere schrijvers aan die pleiten voor minder consumeren, eenvoudiger leven, een naar beneden bijgesteld arbeidsethos, en een lager levenstempo in het algemeen. Minder stress, zorgen voor voldoende nachtrust, zorgen dat je niet je slaaf wordt van je hypotheek, geld besparen door alleen iets nieuws te kopen (kleding of apparaten) als je het écht nodig hebt, gezond eten met eenvoudige ingrediënten – Hormann is bepaald niet de enige die ons meegeeft dat het leven daar alleen maar plezieriger van wordt. De populariteit van het thema leidt nog niet tot een breed gedeeld voornemen de adviezen ook in praktijk te brengen – of zou deze sociale revolutie een kwestie van lange adem zijn, en zou het er nog eens van komen?

Het boek is vlot geschreven (iets te vlot, zou ik zeggen, wat minder flauwe grappen en herhalingen had best gemogen) en bevat veel om over na te denken. Een paar voorbeelden: de werkstress is dusdanig toegenomen dat zelfs een dertiger of twintiger een ernstig invaliderende burn out kan krijgen (wat steeds vaker voorkomt). De gemiddelde gepensioneerde is niet degene die in zijn tuin zit, dagelijks uit wandelen gaat of eindelijk de stapel boeken gaat lezen waar hij nooit aan toekwam, maar degene die ‘het drukker heeft dan toen hij nog werkte’. Waarom toch?

Ook zonder dat we radicaal uit de ratrace stappen, lijkt het mogelijk onze levensstijl aan te passen in de richting van ‘een heerlijk simpel leven’. Aanbevolen!

Gerhard Hormann, Het Nieuwe Nietsdoen. Ontdek het geheim van een heerlijk simpel leven, Just Publishers, 11^e druk 2015

Bert Dicou