In Memoriam Albert Willem Cramer (1930-2016)

Want stukwerk is ons pogen
Vul aan wat ons ontbreekt,
want stukwerk is ons pogen.
En wat ons afleidt van
de vrede uit den hoge,
laat dat, verheven licht,
in vuur en wind vergaan.
Houdt Gij ons staande door
het wonder van Gods naam.

Gezang 242, liedboek voor de kerken 1973

“De woorden vallen heel traag. Aarzelend worden de uitgangspunten gekozen. In de stiltes ertussen tikt slechts de klok. Dr. A.W. Cramer formuleert zeer, zeer bedachtzaam, als om elk woord een doordringende betekenis te geven. Het onderwerp is er misschien naar: persoonlijk geloof. Dr. Cramer is jarenlang predikant geweest van de Remonstrantse Gemeente in Leiden. Dit najaar ging hij met verlof. En begin volgend jaar treedt hij in dienst van de Leidse universiteit waar hij zich zal begeven in het veld van de cultuurpsychologie”.  Zo begon een interview met Albert Willem Cramer in het Leids Dagblad van 24 december 1971. Hij had toen op zijn 41ste al een behoorlijke staat van de dienst in de Remonstrantse Broederschap. Hij was predikant geweest in Sommelsdijk, Nieuwkoop, Zwammerdam, Leiden en Oude Wetering. In Oude Wetering staakte hij zijn werkzaamheden in 1972. Na zijn wetenschappelijke loopbaan keerde hij in 1983 weer terug als predikant bij de Remonstranten en werkte in  Alphen aan de Rijn, Delft en Den Haag. In 1992 nam hij afscheid van zijn laatste gemeente.

In het interview in 1971 zegt hij over zijn overstap naar de academische wereld: “Misschien was het wel één van de belangrijkste redenen om er mee op te houden dat ik om mijn ambt goed te vervullen te weinig met de mensen meeleefde. Eigenlijk was ik op een vrij zelfzuchtige wijze predikant. Ik ben te uitsluitend geïnteresseerd in mensen als ze ook iets van dat heilige kunnen beleven, en beleefbaar maken. En dan ook nog op een manier die ik kan herkennen.”

Op 27 januari jl. overleed Albert Willem Cramer. Een terugblik op zijn loopbaan laat onmiskenbaar zien dat zijn werkzaamheden als remonstrantse predikant een rode draad zijn in zijn leven. “Dat je hoopt dat je mensen iets van het heilige van het bestaan laat ondergaan om een elementaire mildheid mee te brengen voor de manier waarop ze met elkaar omgaan,  met hun kinderen, met de wijze waarop ze politiek bedrijven”, zo zag hij de rol van predikant. Deze mildheid vormgeven was voor dominee Cramer een levenslange opdracht.

Zou zijn hart bij het predikantschap hebben gelegen of bij de Remonstranten? In de zestiger jaren overwoog hij een overstap naar de Rooms Katholieke Kerk.  In 1969 leidden zijn twijfels om remonstrant te blijven tot ophef, een druk bezochte ledenvergadering in de Leidse gemeente en een artikel in de krant waarin hij aangaf toch remonstrant te zullen blijven.  In 1982 ging dominee Cramer toch over tot de Nederlandse Hervormde Kerk om uiteindelijk weer in 1983 terug te keren bij de Remonstranten. Een vervreemd lid van de christelijke familie, zo zag hij zichzelf wanneer hem werd gevraagd of hij zichzelf christen noemde.  Hij stak zijn kritiek op de kerk niet onder stoelen of banken. “In de kerk zit vaak zo weinig fantasie”. En tegelijkertijd keerde hij steeds weer terug omdat hij gefascineerd was door elke poging om het heilige vorm te geven.

Tom Mikkers
Algemeen secretaris