Handschriften van tanach, bijbel en koran

‘Heilig Schrift – Tanach, Bijbel, Koran’ is de nieuwe tentoonstelling in Museum Catharijneconvent in Utrecht (te zien t/m 7 januari 2017). Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Als ik maar even vermoed dat er ergens handschriften of oude drukken te bekijken zijn dan moet ik op pad. Door mijn studie Geschiedenis (late middeleeuwen) ben ik een ‘handschriftenfreak’ geworden. En ik word niet teleurgesteld.

De tentoonstelling begint met een duidelijk introductiefilmpje dat de relatie tussen jodendom, christendom en islam uitlegt en alvast op wat verschillen en overeenkomsten wijst. Naast Mozes is voor alle drie de godsdiensten Abraham een belangrijke voorvader. Dit gegeven is de basis van de tentoonstelling. Vervolgens ‘zoom’ je als bezoeker in op verhalen die in alle tradities voorkomen. Bijvoorbeeld: Mozes ontvangt de tien geboden (een prachtige illustratie van een tentenkamp in de woestijn en in de verte zie je de gebeurtenis waar het om gaat, zie afbeelding), het offer van Abraham of Jona en de walvis. Maria speelt zowel in de islamitische als christelijke traditie een rol. En zo kan je dan een ons vertrouwde Madonna met kind in Perzische uitvoering tegenkomen, lieflijk en exotisch tegelijkertijd. Soms werkt het ook vervreemdend.

Richtingenstrijd

Je staat er doorgaans niet bij stil, maar het discussiëren en het proberen om de teksten te begrijpen is van alle tijden. Logisch eigenlijk, want waarom zouden wij hierin verschillen van onze voorouders? Wat mij wel oprecht verraste was dat de richtingenstrijd die ik vandaag de dag hierbij ervaar, vanaf de vroegste tijd heeft bestaan. Aan de ene kant het toepassen van kennis uit wetenschap en filosofie op de tekst en zo ‘denken en geloven’ te combineren. Daartegenover staat een meer persoonlijk zoeken naar één worden met God, dat leidt tot een spirituele en mystieke benadering van de tekst.

In de laatste zaal draait een film waarin mensen zoals u en ik vertellen wat hun Boek voor hen betekent. Met de vragen van de film kun je een kringavond wel vullen. In de kaders een paar uitspraken die ik mooi vond. In de film zie je dat het medium boek nieuwe vormen krijgt. De jongeren kijken voor de tekst op een app op hun telefoon of luisteren naar YouTube. En dat is best een groot verschil als je dat vergelijkt met al die oude gekalligrafeerde teksten en verrukkelijke tekeningen.

Liesbeth Orthel
Bureau-coördinator op het landelijk bureau Remonstranten