Dementie: blijven lachen maar!

Mensen die dement zijn, lopen op allerlei manieren uit de pas van het leven. Dat maakt deze ziekte zo verwarrend voor hen en hun omgeving. Het levert ook onverwachte reacties en gesprekken op, die je niet zonder glimlach voorbij kunt laten gaan. Zo zijn Claar (90) en Frits (92) een YouTube – hit. Elke dag ontmoeten ze elkaar weer in het verpleeghuis en elke dag is de verrassing compleet. Alsof ze niet al 67 jaar getrouwd zijn, maar elkaar na jaren weer zien. En ze zijn dan zo gelukkig. Ik word vrolijk van dit filmpje. Natuurlijk heeft het ook iets tragisch in zich, maar mijn mondhoeken krullen wel omhoog.

Een wel heel bijzonder gesprek voerde de Utrechtse kunstenaar Kees Wennekendonk met zijn demente moeder in het verpleeghuis. Ze gingen samen naar buiten en Kees tikte de code in om de deur van de gesloten afdeling te openen. ‘Wat tik je nou in, Kees?’, vroeg zijn moeder. ‘Ik tik het jaartal in van het jaar waarin we nu leven’, zei Kees die wel wist dat zijn moeder geen idee had welk jaar dat zou kunnen zijn. Ze doen vaker jaartalspelletjes, dus er verschijnen vrolijke lichtjes in haar ogen. ‘Ik ben van negentientweeëntwintig en we zijn nu zeker… eh dertig jaar verder.’ ‘In dat geval word ik over vijf jaar geboren in Rotterdam’, zegt Kees. ‘Oh’, lacht zijn moeder, ‘daar kijk ik dan naar uit’.

Mensen met dementie of Alzheimer zijn soms niet meer in staat om gesprekken te voeren. Muziek kan dan een prima communicatiemiddel zijn. Kim Erkens doet dat bijvoorbeeld met haar project ‘Vergeet-mij-liedje’. Samen met de familie zoekt ze naar een liedje met (emotionele) waarde en ze zingt dat liedje vervolgens, terwijl ze dichtbij het dementerende familielid zit. Er worden opnames van gemaakt. Die leveren mooie beelden op. Erkens zegt:

‘Naast de waarde die deze portretten voor familie van de geportretteerden hebben, wil ik laten zien dat mensen met dementie de kracht hebben om jou te raken. Maar ook dat ze net als jij en ik deel zijn van onze samenleving. Hun ongepolijste manier van communiceren kun je als kwetsbaar, maar ook als inspirerend zien.’

Feit blijft dat het een ziekte is waar moeizame en verdrietige kanten aan zitten voor de zieke en haar of zijn omgeving. Humor, geslaagde communicatie, een vrolijk makende activiteit of andere positief stemmende zaken zijn nodig om het met elkaar vol te houden.

Ineke Ludikhuize
Redactie AdRem, gemeentelid Geertekerk Utrecht

U kunt bij Kim Erkens een Vergeet-mij-liedje aanvragen door haar te mailen op vergeetmijliedje@gmail.com