Oorlogsherinneringen

Op een goede dag kwam er een telefoontje binnen bij het landelijk bureau. Mevrouw Jeanne Blom belde. Ze vertelde dat ze in de oorlog catechisatie volgde bij ds. Jan Mispelblom Beyer in Rotterdam. Dat was heel bijzonder geweest. Daar wilde ze eens met iemand over praten. Die kennis mocht niet verloren gaan. Zo toog uw hoofdredacteur naar Zwolle en trof daar twee zeer betrokken remonstranten, moeder en dochter, Jeanne Blom en haar dochter Jeanne Kok. Het werd een gedenkwaardige middag.

Vertelt u eens iets over u zelf?
Ik ben geboren in een vrijzinnig gezin in Kralingen. We gingen bij de Vrijzinnig Hervormden ter kerke. Ik volgde catechisatie bij ds. Westmijse. Totdat bleek dat zijn vrouw en dochter collecteerden voor de Winterhilfe! Toen wilde ik niet meer komen en ben ik verder gaan kijken.

Kwam u zo bij de Remonstranten terecht?
Ja, via de vrijzinnige jeugdbeweging, de VCJC en de Jonge Gemeente, had ik al een heel aantal remonstrantse dominees voorbij zien komen. Naar dominee Wegerif in Kralingen ging ik niet. Daar gingen de sjieke bewoners van Kralingen heen. Daar hoorden we niet. Mijn vader was werkzaam in het onderwijs.

En toen werd het ds. Mispelblom Beyer
Ja, hij woonde in Hillegersberg. We gingen met een hele groep jongelui op de fiets naar hem toe. Niet dat de fietsen zo stevig waren… Het waren bijzondere uren. Ging het in het eerste jaar nog wel eens over de bijbel, daarna spraken we over alles wat er gebeurde.

U had er wat aan?
Ja, hij gaf je wat mee. In alle moeilijkheden. Je voelde wat je te doen stond. In november was de razzia van Rotterdam. Mijn broer kon zich verstoppen in huis. Maar het was een heel angstig moment.

Wat heeft u nog meer voor herinneringen aan de oorlog?
Twee keer ben ik op hongertocht geweest op een oude fiets. Er zaten geen banden meer onder. Een van die keren was met een vriendin. Op de terugweg, beladen met eten, logeerden we bij familie van haar in Gouda. Toen we weer vertrokken waren, bleken die mensen eten uit onze koffer gehaald te hebben. Die vriendin durfde me niet meer onder ogen te komen. De vriendschap was voorbij.

Over een andere keer schreef ik een ‘ik-je’ voor de NRC. Maar ze hebben hem niet geplaatst. Ze vonden het waarschijnlijk te moeilijk, dat ik hem handgeschreven inleverde.

U bent uw leven trouw gebleven aan de Remonstranten?
Ja. In 1945 ben ik lid geworden. Ik heb er nooit spijt van gehad. Bijzondere dominees zoals Marinus Koster waren een enorme steun toen het moeilijk was. De beginselen van vrijheid en verdraagzaamheid heb ik nooit losgelaten.
We ronden het gesprek af. Ik vertel dat in Rotterdam mensen bloemen uit de kerk krijgen als ze 50, 60 of 75 jaar lid zijn. We spreken af, dat ik voor bloemen zal zorgen in 2020!

Tjaard Barnard

[kader]
Wie was ds. Mispelblom Beyer?
Hendrik Jan Mispelblom Beyer leefde van 1896 tot 1952. Hij diende achtereenvolgens de gemeenten van Schoonhoven, Dordrecht, Nieuwkoop, Boskoop/Waddinxveen, Leiden en Rotterdam. Daarna werd hij directeur van het Oolgaardthuis in Arnhem. Hij overleed relatief jong in 1952. De merkwaardige ‘knik’ in zijn carrière laat zich verklaren door zijn scheiding toen hij predikant in Dordrecht was. Hierna moest hij weer onderaan de ladder beginnen. In 1948 promoveerde hij op een proefschrift over tolerantie en fanatisme. Als jong predikant noemde hij zich nadrukkelijk socialist, terwijl hij twee antimilitaristische preken uitgaf.

[Kader 2]
Maart 1945
Een fiets zonder banden, een koek van suikerbietenpulp, een koffer, dat waren de attributen van mij, zeventienjarig meisje. Vanuit Rotterdam Kralingen ging ik op reis naar Ede. Deze keer zonder stop in Utrecht. Op de pyramide van Austerlitz een rustpauze en daar werd de helft van de koek gegeten. Van de andere kant kwam een man aangelopen, hij vroeg mij een stuk van de koek.  ‘Nee’, zei ik, ‘want ik moet nog verder en ik moet er mee toekomen’. In Ede aangekomen bij mijn tante, kreeg ik een heerlijk bord pap en de koek werd weggegooid. Dit gebeuren probeer ik al zeventig jaar te verwerken of te vergeten. Had ik deze man toch maar een stuk gegeven, dan had ik er voor de rest van mijn leven vrede mee gehad.