Ons leven vieren

In de Belijdenis 2006 staat: ‘opdat zij, zingend en zwijgend, / biddend en handelend, / God eren en dienen’. ‘God eren en dienen’ doe je door een levensstijl en attitude die past bij je geloof. En voor een geloofsgemeenschap: door de manier waarop je intern een andere vorm van omgaan met elkaar praktiseert en extern je dienstbaarheid aan de samenleving invult. Maar bidden, zingen en zwijgen horen er ook bij. En daarmee zijn we bij de liturgie. De Taakgroep Liturgie (Claartje Kruijff, Joost Röselaers en ik) heeft zich het afgelopen jaar ingespannen om het ‘eren en dienen’ van God in de liturgie in kaart te brengen en daar een mooi boek van te maken, dat ook als kanselboek gebruikt kan worden. Het heet Ons leven vieren. Net voltooid en nu in de boekhandel (en in de webshop op www.remonstranten.nl).

Vrijzinnig vieren
Dit schreven we in het voorwoord: Liturgie hoefde in de vrijzinnigheid lange tijd op weinig aandacht te rekenen. De overdenking was het allesoverheersende onderdeel van de dienst. Daarvoor kom je naar de kerk, en al het andere is bijzaak. ‘Wie preekt er zondag?’, was de standaardvraag. En die vraag zegt genoeg. De afgelopen jaren ervaren wij, drie theologen binnen de vrijzinnige traditie, dat deze nogal eenzijdige nadruk inmiddels tot het verleden behoort. Er is meer aandacht en meer waardering voor het geheel van de dienst. Predikanten en gemeentes discussiëren over liturgie, bespreken vormgeving, evalueren de beleving, en experimenteren met nieuwe vormen. Die interesse is te danken aan verrijkende oecumenische contacten. En niet in de laatste plaats aan de recente instroom van nieuwe leden en vrienden, niet zelden afkomstig uit andere delen van de kerk, protestants zowel als katholiek. Daarnaast is de invloed van bewegingen als Taizé en de basisgemeentes merkbaar. ‘Vrijzinnig vieren’ is de afgelopen jaren een stuk rijker geworden.

Klassiek én experimenteel

Het eerste deel van de bundel bestaat uit achtergrondverhalen over vrijzinnige liturgie. Over de vaste onderdelen van de dienst, nieuwe ontwikkelingen binnen vrijzinnige verbanden, en invloeden van andere stromingen. Wij bespreken de zondagse dienst, maar ook andere momenten van liturgisch samenkomen.

Het tweede deel van de bundel biedt teksten voor de zondagse viering en voor aloude rituelen als doop, huwelijk en uitvaart. Maar ook voor nieuwe rituelen als het begeleiden bij euthanasie. In de huidige samenleving neemt ondanks afnemende belangstelling voor kerkelijk leven de behoefte aan zingevende rituelen alleen maar toe.
De teksten zijn geschreven (en de vormen ontwikkeld) door vrijzinnige theologen en door dichters. Er is plek voor klassiek en voor experimenteel; we zochten niet naar één bepaalde, vastliggende vrijzinnige stijl, maar laten graag zien hoeveel moois en goeds er kan ontstaan als je liturgische creativiteit de ruimte geeft.

Bert Dicou
Remonstrants predikant in Antwerpen, voorzitter Taakgroep Liturgie

Bert Dicou, Claartje Kruijff, Joost Röselaers, red., Ons leven vieren. Remonstranten en anderen over liturgie, met een ruime keus aan teksten en voorbeelden uit de praktijk, Utrecht 2019