Contact met het Onnoembare

Predikant Joep de Valk introduceerde stiltemeditaties en mindfulness-bijeenkomsten in Vrijburg Amsterdam. Hij beschrijft wat stilte met ons mensen doet.

Het Coronavirus heeft ons sociale en maatschappelijke leven tot een minimum beperkt. Heel onwerkelijk, nauwelijks auto’s, nauwelijks mensen op straat, de lucht hartstikke blauw door de afwezigheid van vliegverkeer. Én …. het is beduidend stiller. Niet alleen het autoverkeer is minder, ook het continue geluid uit de lucht is weg. Een geluid dat we niet meer opmerken. Je merkt het pas op als het weg is.

Misschien is – oneerbiedig gezegd – het onopgemerkte vlieggeluid wel vergelijkbaar met een doorsnee zondagmorgendienst. De liederen, formules, gebeden, lezingen en de overweging tellen op tot drie- of vierduizend woorden. Een uur vol geluid. Met daar tussenin slechts dertig seconden voor een stil gebed na de voorbeden. Vreemd hè?

Ik vermoed dat al dat praten ons ongemak met leegte vult. Bij elkaar zitten en een tijdje niets zeggen is een vreemde ervaring. De sfeer wordt persoonlijk, zelfs intiem en daar zijn we niet zomaar op voorbereid. Het vraagt een bereidheid om het samen in een soort kwetsbare sfeer uit te houden. In de stilte is elkaars nabijheid voelbaar.

Mezquita
Jaren geleden waren wij als gezin in Córdoba om de Mezquita te zien. U kent hem misschien, de moskee uit de achtste eeuw met die eindeloze zuilen en dubbele bruinwitte bogen. Wij kwamen via een zijdeur binnen. Daar overviel mij de halfduistere rust van het eeuwenoude gebedshuis. In stille rust zwierf ik tussen de zuilen. Zo moet de hemel zijn, dacht ik, ik kan het onnoembare voelen.

Rust geeft gelegenheid om je voorthollende geest wat leger te maken, om vanbinnen stil te worden. Een voorwaarde – volgens Meister Eckhart – om te ontvangen. Dat is de rol van de mens, ontvangen, want God is geven. Wil je iets van de Onnoembare merken, zoek dan innerlijke stilte, aldus de dertiende-eeuwse mysticus.

Verzoening met het leven
Stilte hoeft niet compleet stil te zijn. Musici hebben besef van de stilte tussen de tonen. Meditatiebeoefenaars horen de stilte tussen de omgevingsgeluiden. Een redenaar communiceert met stilte tussen de woorden. In die tussenstiltes, ook al zijn ze kort, kun je in een andere wereld komen. Telkens even contact met een werkelijkheid achter de woorden, de geluiden, de muziektonen. Een werkelijkheid die dat wat wij horen, draagt. Zo bestaan de getijdengebeden in Taizé uit lang doorgaande repeterende gezangen, als gezongen gebeden. Prachtig, je komt dichter bij je gevoel. Maar in de tien minuten stille meditatie, een vast onderdeel, kan pas echt contact ontstaan met de grond van je bestaan. In die stille rust kan een vrede opkomen die je doet verzoenen met het leven. De gebruikelijke compromissen en frustraties raken op de achtergrond en intuïtief is er een besef van iets dat jou en alle mensen bewaart. Het geeft je inzicht hoe je jezelf het beste kunt verhouden tot je eigen verlangens en tot je medemens.

Het komt erop neer dat er toegang komt tot de liefdevolle vriendelijkheid die ieder mens in zich heeft. Vaak toe-gedekt door zijn dagelijkse zorgen en ambities en soms ont-dekt in situaties van rust. Dus laten wij de kans grijpen om in deze Coronatijden rust te nemen en naar de stilte tussen de geluiden te luisteren. Zodat wij contact maken met het Onnoembare, met dat wat het beste in ons naar boven haalt.

Joep de Valk