‘Tussen Zon en Maan’ gespeeld

In het afgelopen jaar speelde ik met een aantal mensen het ‘spel’ Tussen Zon en Maan. Dit spel, dat eigenlijk een (be)geleide conversatie is, bracht mij naar momenten in mijn leven die omschreven worden als contrastervaringen. Die ervaring kenmerkt zich erdoor dat je je leven ná de ervaring voor altijd anders beleeft dan vóór de ervaring. Dus het spel draaide om díe momenten in mijn leven die er daadwerkelijk toe doen.

En het was meer dan dat. Het spel is niet alleen een innerlijke dialoog, maar het is ook een manier om de ervaringen met anderen te beleven. In de uitvoering van het spel gingen we dan ook langs de contrastervaringen van de deelnemers. Zo leerde ik mijn eigen verandermomenten te onderzoeken, te duiden en een goede plek te geven. In de zoektocht van de anderen langs hún pieken en dalen hoorde ik ook onze gemeenschappelijke diepe menselijkheid. De menselijkheid van genieten, van intens geluk, van verlies, van veerkracht en van de individualiteit en diversiteit van vallen en opstaan.

Genoeg abstracte praat voor nu. Hoe gaat het spel eigenlijk?

Het spel is een reis die in één of meer (max. 7) etappes kan worden gespeeld. In de eerste etappe word je uitgenodigd om ter voorbereiding drie positieve en drie negatieve contrastervaringen te onderzoeken, te omschrijven en te delen met de anderen, op een manier die bij jou past. Je oefent het kaderen van en reflecteren op ervaringen in het perspectief van de contrastervaring. En je oefent hoe je dat met de anderen deelt.

Ik speelde het spel met voor mij relatief onbekenden en dat verleidde mij ertoe dingen te zeggen die ik anders misschien niet zo snel zou zeggen. Na afloop kregen we een vraag mee ter reflectie op je eigen rol in het spel en op wat je van de anderen had gehoord, gezien en ervaren.

De tweede etappe betrof de vraag over ’geborgen zijn’. Ook met een voorbereidings-, uitvoerings- en nawerkopdracht. In deze etappe werd ik mij ervan bewust hoe ik eigenlijk geborgenheid zoek. Dat heeft ertoe geleid dat ik dus nu ook bewuster geborgenheid kan opzoeken en er naar kan en mag vragen als ik die nodig heb.

Etappe drie betreft het ’menszijn’. Wie zijn wij als mens, als we beseffen hoe kwetsbaar en fragiel wijzelf en onze geliefden zijn? Etappe vier ’de kanteling’: hoe verhoud ik mij op dit moment tot mijn contrastervaring? Zit ie in het donker bij de maan of staat ie in de zon?  Op welke plek wil ik mijn contrastervaring hebben? Wat kan ik daarmee doen?

Vanuit het verlangen over wat je zou willen met de positionering van je contrastervaring zijn de laatste drie etappes gericht op het ’geïnspireerd zijn’, op het ’onderweg zijn’ en de laatste etappe gaat over het ’samen zijn’. Telkens in dezelfde flow van voorbereiding, vertellen en luisteren, en reflectie.

Waarom werkte dit voor mij nu zo goed?

Uiteindelijk zit ‘m dat in de structuur van het spel of – beter gezegd –  van de dialoogbegeleiding-op-afstand van degenen die dit spel ontwikkelden. Inhoudelijk ben ik ertoe verleid om mijn contrastervaringen te onderzoeken. Dat heb ik wel eens vaker gedaan, maar de structuur van de dialoogbegeleiding bood zoveel houvast, dat er echt veiligheid ontstond om jezelf ook te laten zien.

De structuur zit in de opbouw en diepgang van de te spelen etappes. En misschien nog wel sterker in de verschillende rollen die de deelnemers krijgen in het spelproces. Zo heeft iemand de rol om te zorgen dat er ‘respectvol geluisterd’ wordt. Een spelkaart die Landkaart heet verbeeldt dit. Het Kompas heeft de rol om er voor te zorgen dat iedereen ongeveer evenveel aan bod komt (veelpraters wat afremmen, ruimte creëren voor mensen die wat stiller zijn). De Zaklamp stimuleert om door te vragen als je het idee hebt dat er méér achter of onder het verhaal van iemand ligt. Het Horloge bewaakt uiteraard de tijd. De EHBO-kit let op het welzijn van elke deelnemer tijdens de etappes. Daarnaast mag iedereen de kaart Time Out en de Spreekkaart spelen. Daarmee heb je toestemming om pauze aan te vragen of iets te zeggen. Zo heeft iedereen een actieve rol en daarmee ook een verantwoordelijkheid om het gesprek goed te laten verlopen. Dat verdiept het contact enorm.

‘Tussen Zon en Maan’ is in wezen een innerlijke dialoog die je voert in alle veiligheid, maar dan met mensen die je horen, die je vragen stellen, die je bemoedigend toeknikken, die blijk geven meer van je te begrijpen en meer van je te waarderen. Je innerlijke dialoog vervloeit daarmee in de innerlijke dialogen van de anderen.
Je zou kunnen zeggen dat ‘Tussen Zon en Maan’ een gestructureerde aanpak geeft voor een proces dat het mogelijk maakt een diepgaand gesprek te voeren over de dingen die er wezenlijk toe doen in een mensenleven.

Bert Buizert
Directeur Stichting STEM en eindverantwoordelijk voor de intocht van Sinterklaas in Utrecht.

STEM is een trainings- en communicatiebureau voor het contact over de laatste levensfase. STEM staat voor de kunst van de verbinding. Het is onze missie dat zorgvragers, naasten en formele/informele zorgverleners zich bewust zijn van het belang van deze verbinding en over vaardigheden beschikken om dit op een adequate en liefdevolle manier te doen.