Open ogen en open oren om Gods tekens te verstaan

Wat moeten we in onze hedendaagse beeldcultuur nog met een geloof dat, zoals in het bijbelboek Romeinen staat, ‘uit het gehoor is’? Of herbergt juist dat beginsel misschien een onverwacht en onmisbaar perspectief in deze tijd?

Met die vragen in mijn achterhoofd sla ik het Pinksterverhaal open en lees ik: ‘Toen het geluid weerklonk, dromden ze samen en ze raakten geheel in verwarring omdat ieder de apostelen en andere leerlingen in zijn eigen taal hoorde spreken… wij allen horen hen in onze eigen taal spreken over de grote daden Gods.’

Het mag een wonder heten: in die menigte, in die kakafonie van geluiden, weet elke aanwezige zich aangesproken. In die immense diversiteit hoort een ieder zijn of haar eigen taal, en daardoor wordt er een nieuwe wereld geopend: de wereld waarin God zich openbaart, waarin zijn ‘grote daden’ aan het licht komen.

Eigen verbeelding
Dat brengt de unieke kwaliteit van het luisteren bij me binnen. Luisteren vraagt om een eigen verbeelding. Niet alles is al ingekleurd, al luisterend vormen wij onze eigen beelden. Dat geeft ruimte en vrijheid. Zoals dat ook het geval is wanneer je leest, en ik ervaar lezen eigenlijk ook als een vorm van luisteren. Gelovig luisteren (en dus ook gelovig lezen) vraagt om betrokkenheid, om een actieve houding die maakt dat we de wereld opnieuw ontdekken. Namelijk als plaats van God.

In een artikel van filosoof Arthur Kok las ik de verrassende stelling: ‘Verbeelding is het vermogen om de wereld te zien zoals deze in werkelijkheid is.’ Dit idee, een vorm van omdenken, hielp mij in mijn verstaan van dat Pinksterverhaal. Want misschien gebeurt daar wel precies dat: de betrokkenen horen over dat wat God teweegbrengt in de wereld en ze verstaan het zo dat het hun eigen verhaal wordt. En daarmee vallen de schellen hen van de ogen en zien ze de werkelijkheid in goddelijk perspectief, en dat is in bijbelse zin de werkelijke wereld.

Leren te zien wat echt is
Ik denk dan ook aan het lied van Huub Oosterhuis:

Wek mijn zachtheid weer
Geef mij terug de ogen van een kind
Dat ik zie wat is
En mij toevertrouw
En het licht niet haat

Leren te zien wat is, wat echt is: licht, zachtheid, vertrouwen en liefde, dat vraagt in deze wereld om verbeelding. En die verbeelding wordt op gang gebracht wanneer we leren luisteren. Wanneer we zo leren luisteren dat we het verhaal horen in onze eigen taal. Dat wil ook zeggen: wanneer het in ons individuele bestaan op z’n plek valt. Want ieder van ons gaat een eigen weg in dat grote geheel. De Geest gaat pas werkelijk waaien in ons bestaan wanneer we in overeenstemming leren te leven met wie we zijn. Pas dan ook kunnen we ons aan elkaar geven en onze plek in die werkelijkheid van God innemen.

Denk maar aan het bekende Joodse verhaal over Rabbi Soesja, die zijn leerlingen eens vertelde: ‘Als rabbi Soesja aan de hemelpoort komt, dan zal God hem niet vragen: rabbi Soesja, waarom ben je niet als Abraham geweest? En God zal hem ook niet vragen: rabbi Soesja, waarom ben je niet als Mozes geweest? Maar God zal vragen: Rabbi Soesja, waarom ben je niet als rabbi Soesja geweest?’

Wat is de rol van God in ons leven?
Wij mogen luisteren naar de roeping die ons stuk voor stuk ten deel valt: om werkelijk onszelf te zijn. En in dat concrete, unieke leven worden we uitgenodigd te ontdekken welke rol God speelt in ons bestaan en hoe hij de werkelijkheid telkens weer herschept.

Dat te ontdekken is overigens nog niet zo eenvoudig. In de kakofonie van deze wereld valt het niet mee zo te luisteren dat we ‘het ruisen van een zachte koelte’ (1 Koningen 19) kunnen verstaan. Het vraagt om ontvankelijkheid en concentratie: open ogen en open oren om Gods tekens te verstaan, zoals we in onze diensten graag zingen.

Dat ieder dat op haar eigen wijze mag doen is een groot goed. Tegelijk is het van essentieel belang niet alleen onszelf, maar ook de ander te blijven verstaan. Om telkens weer als gelovigen, als geroepenen, met elkaar in gesprek te gaan en ons daardoor te laten verrassen en verrijken.

Wat kwam er in beweging?
Lezend in dat Pinksterverhaal uit Handelingen vraag ik me af: zouden de aanwezigen na die feestelijke dag met elkaar hun ervaringen uitgewisseld hebben? Gevraagd hebben: Wat heb jij gehoord? Wat maakte het in je los, wat kwam er in beweging? Wat ging je zien, voorbij je eigen horizon, door de woorden die je hoorde?

Precies de vragen waarvan ik hoop dat ze ook onder ons steeds weer gesteld worden.  Soms zullen de antwoorden ons verrassen, niet altijd zullen we ze gelijk begrijpen of waarderen en misschien moeten we eerst onze eigen beelden opzij zetten om de ander te kunnen verstaan. Maar het zal de moeite van het luisteren waard zijn, omdat in die veelheid van geluiden ook altijd wel ergens de Geest van zich doet spreken.

Kim Magnée – de Berg
Redactie AdRem, remonstrants predikant in de Federatie in Gouda