Ik ben omdat wij zijn

‘Hoe gaat het met je?’
‘Goed.’
‘Met jou?’
‘Ja, goed, ja. Blij dat we weer naar het museum mogen, dat alles weer een beetje open gaat.
‘Ok. Ja, zeker. Nou, fijne dag’
‘Ja, fijne dag.’

 In het drukke dagelijks leven is het vaak lastig om een goed gesprek met elkaar te voeren. Er is moed voor nodig om te delen hoe het echt met je gaat. We weten vaak niet zo goed of iemand ons wel wil horen en zien in onze kwetsbaarheid.  Aan de andere kant weten we  misschien ook niet of we überhaupt wel zin en tijd hebben om naar iemand te luisteren. Helaas helpt onze taal ook niet altijd mee.

Ubuntu
Een tijdje geleden las ik het boek ‘A girl from Africa’ van Elizabeth Nyamayaro. Elizabeth groeide op in een klein dorpje in Zimbabwe en werkt nu voor de Verenigde Naties waarbij ze zich inzet voor gendergelijkheid. In haar dorp was vaak niet genoeg te eten, zeker als de oogst telkens weer mislukte. Toch hebben haar roots haar juist gevormd en gemaakt tot de persoon die ze vandaag de dag is.

Als je in haar geboortedorp vraagt : ‘hoe gaat het met je ?’, dan is het antwoord : ‘Aaaa, tiripo kana makadiyiwo’: ‘Het gaat goed met ons als het met jou ook goed gaat’. Het is haar oma die haar vervolgens haar eerste en belangrijkste levensles leert: ubuntu, ik ben, omdat wij zijn.

De bijbelse oproep om je naaste lief te hebben als jezelf krijgt zo een actuele betekenis die we in onze individualistische prestatiesamenleving veelal kwijt zijn geraakt. Dat betekent niet dat je jouw welzijn moet vergeten, integendeel. Het betekent dat liefde voor jezelf altijd bestaat aan dat wat aan jou voorafgaat: aan de eeuwige, aan de relatie met de Ander.

Betekenisvolle relaties
Door dit besef wordt voorkomen dat enkel de innerlijke en geestelijke weg wordt bewandeld voor persoonlijk gewin. Mensen worden aangemoedigd en opgeroepen om betekenisvolle relaties met elkaar aan te gaan.

Ik moet bekennen dat die opdracht soms ook wel kan knellen. Hoe kunnen we balanceren tussen zorg voor onszelf, en zorg voor de mensen die naast ons staan? Hoe vinden we daarin een weg als het werk eigenlijk nooit klaar is in een wereld die 24/7 doordraait?

En schakel daarin kan juist dat besef zijn dat jouw welzijn onlosmakelijk met dat van mij samenhangt zoals dat binnen filosofie van Ubuntu besloten ligt. Ik resoneer met jou en jij met mij. Juist zorg voor de eigen ziel is van belang om ook zorg te kunnen dragen voor onze naasten. Door aandacht te schenken aan onszelf kunnen we ook oprecht aandacht genereren voor de ander.

‘Hee’
‘Hoi’
‘Hoe gaat het vandaag eigenlijk echt met je?’
‘Als ik heel eerlijk ben… Niet zo goed.’
(stilte)
‘Het raakt me wel als ik dat hoor. Kun je me iets meer vertellen?’

Rachelle van Andel
Remonstrants innovatiepredikant in Eindhoven en studentenpastor in Maastricht