Verandering van hoofd en hart

Een persoonlijke reflectie op een belangrijk thema van de Assemblee van de Wereldraad van Kerken gehouden in Karlsruhe

Predikanten Rachelle van Andel en Kim Magnée – de Berg vertegenwoordigden de Remonstranten bij de Assemblee van de Wereldraad van Kerken, die van werd gehouden van 31 augustus t/m 8 september in Karlsruhe. In dit artikel voor AdRem doet Rachelle verslag van het klimaatdebat dat daar werd gevoerd. En stelt ze de indringende vraag wat de mooie woorden die zijn geformuleerd  in de slotverklaring moeten betekenen voor onze geloofsgemeenschap.

Het is donderdag 25 juli 2021. We worden opgeroepen om zo snel mogelijk ons huis te verlaten. De voorspellingen beloven niet veel goeds: de gemeente verwacht dat er tussen 80 cm en 5 meter Maaswater ons stadsdeel binnenstroomt. Ik weet dat dit einde eigen woning betekent. De oude kleine woning die ik vorig jaar heb gekocht in Maastricht bestaat uit alleen een benedenverdieping. Ik probeer de auto vol te laden met alles wat me dierbaar is (voornamelijk boeken) en vertrek.  

Na een slapeloze nacht mag ik de volgende dag weer terugkeren. Wonder boven wonder zijn er alleen wat kelders ondergelopen bij ons in de buurt. De ravage op andere plekken is veel groter. Ik heb geluk gehad. Als ik terugkeer naar huis verwacht ik in eerste instantie dat er iets in mij veranderd is. Dat ik vanaf nu mijn leven anders ga inrichten. Maar ik moet bekennen dat dat niet zo is. Al vrij snel ga ik weer over op de orde van de dag en word opgeslokt door de dingen die nu eenmaal moeten.

Klimaatverandering

Het moge duidelijk zijn dat de overstromingen in België, Duitsland en Nederland het gevolg zijn van de klimaatverandering. Niet alleen het leven van toekomstige generaties staat op het spel. Velen ondervinden de gevolgen van klimaatverandering elke dag. 

Together with the sea we will rise, zegt een jonge Filipijnse vrouw op de Assemblee in Karlsruhe over klimaatrechtvaardigheid. Ik moet aan haar denken als ik online lees hoe tyfoon Noru over de Filipijnen raast en geen genade kent. Om de meest kwetsbare gebieden te wapenen tegen klimaatverandering loopt de staatsschuld van die landen op. De armste mensen met de kleinste ecologische voetafdruk betalen de prijs voor onze manier van leven.

In de ontmoeting met 4500 gelovigen in Karlsruhe komt het lijden van de wereld dichtbij. Die oecumenische ontmoeting schept een verantwoordelijkheid die verder reikt dan de zorgen voor onze eigen geloofsgemeenschap. De verantwoordelijkheid gaat over op wat voor manier wij vanuit onze christelijke inspiratie antwoord geven op de schreeuw van de aarde en haar bewoners. In Karlsruhe worden wij als kleine geloofsgemeenschap ook uitgedaagd om onszelf een kritische spiegel voor te houden.

Genoeg aan onszelf en onze zorgen

Het lastige is dat we al zo vaak genoeg hebben aan onszelf en onze eigen zorgen dichtbij. Ook ik. Hoe ruimte te scheppen voor zoveel leed in de wereld? Hoe kunnen we in de diversiteit die onze kerk zo rijk maakt, toch gezamenlijk spreken? Op wat voor manier kunnen wij onrecht aan de kaak stellen en tegelijkertijd op zoek gaan naar hoopvolle perspectieven?

Ik denk dat we moeten beseffen dat we niet al het leed op onze schouders kunnen en moeten dragen. Dat vraagt om een inhoudelijke en vrijzinnige doordenking van genade. Tegelijkertijd moeten we ook beseffen dat mijn welzijn onlosmakelijk samenhangt met het welzijn van de ander.

Metanoia, inkeer

Dat besef vraagt om metanoia, inkeer of bekering. In het aangenomen klimaatdocument in Karlsruhe, waar wij als Remonstranten net als alle andere 350+ lidkerken voor hebben gestemd, neemt metanoia een belangrijke positie in. De bijbelse betekenis van het Griekse woord metanoia heeft niet enkel betrekking op het hoofd maar ook op het hart. Metanoia vraagt om een radicale verandering van ons leven.

Ik denk dat inkeer of bekering ook van belang is voor ons als geloofsgemeenschap. Mijn ervaring is dat door het open te staan voor de ontmoeting met de ander jij zelf ook verandert. Als vrijzinnigen zijn we goed om ons verschillende perspectieven eigen te maken en te onderzoeken. Tegelijkertijd blijft het gevaar dat het louter een denkoefening blijft en we ons hart niet openstellen uit angst om iets van onze vrijzinnigheid te verliezen.

Ons hart laten beroeren

Om met elkaar de inspiratie van ons geloof door te geven is dat hart nu juist van groot belang. Dat hart dat niet om bindende dogma’s vraagt, maar wel roept om oprechte betrokkenheid op de wereld om ons heen. Als we de betekenis van het klimaatdocument uit Karlsruhe serieus nemen en daar ook metanoia als leidraad in vinden, dan betekent dat dat we met elkaar moeten oefenen in verbeelding.

Oefenen in wat het betekent om een geloofsgemeenschap te zijn die zoekt naar wat leven geeft, oefenen in constant laveren tussen verschillende talen en onderzoeken wat onze eigen rol en verantwoordelijkheid is als remonstrantse geloofsgemeenschap.

Elkaars lotsbestemming

In een van haar prachtige essays schrijft dichter Mary Oliver dat we elkaars lotsbestemming zijn. Dat geldt ook voor de wereldwijde oecumene. Juist voor Remonstranten is de oecumenische samenwerking over grenzen van belang om op te staan voor de urgente thema’s in de wereld. Op de eerste plaats niet om te duiden, maar om te luisteren. In de ontmoeting met de ander leren we de zorgen en geleefde realiteit van mensen verstaan, te vertalen naar onze eigen gemeenschappen en zo op onze eigen wijze aan te sluiten bij een wereldwijde beweging van mensen van goede wil.

Rachelle van Andel

Kim Magnée – de Berg was een actieve blogger tijdens haar verblijf in Karlsruhe. Wilt u de dagelijkse gang van zaken tijdens de Assemblee van de Wereldraad van Kerken volgen, lees dan haar blogs op www.remonstranten.nl. Daar vind u overigens ook blogs van Rachelle van Andel.