Eten en ontmoeten, een gouden formule

Het concept ‘eten en ontmoeting’ ontstaat in Nederland op steeds meer plaatsen. Geertrui Meinema – Linders ging op zoek naar (buiten)kerkelijke initiatieven op dit vlak. Er gebeurt enorm veel, meer dan AdRem kan publiceren. Een aantal voorbeelden.

Heat and eat

Heel recent is het initiatief Heat en Eat. Een idee van Mireille van den Berg en Bob Richters, beiden al tien jaar actief als impactondernemer en altijd op zoek naar het gat in de maatschappij. Als de energieprijzen stijgen en je thuis niet meer kunt stoken omdat het onbetaalbaar is, wat dan? Bob en Mireille regelen horecaplekken, waar de verwarming toch al aanstaat, waar je welkom bent om lekker te komen zitten, zonder verplichting om iets te bestellen. En voor wie wel geld genoeg heeft? Die wordt gevraagd voor een ander een consumptie bij hun favoriete horecaplek vooruit te betalen. In Amerika heet dit ook wel suspended coffee of suspended food. Het lijkt simpel en dat is het ook, maar ook niet: uitgestelde koffie en/of eten accepteren is niet voor iedereen makkelijk. De tegoedbonnen worden zo subtiel mogelijk aangeboden: een horecaondernemer kent zijn pappenheimers en weet voor wie hij/zij op die manier de koffie betaalt. Op andere plekken liggen de tegoedbonnen op de toiletten. Daar geldt een honesty-systeem: pak deze bon, als je hem nodig hebt. Heat en Eat begon in de vier horecaondernemingen van Van den Berg en Richters in Rotterdam. Inmiddels doen meer dan vijftig restaurants in heel Nederland mee.

Warme kamers

De PKN, het Leger des Heils en bibliotheken bieden sinds 1 november 2022 een soortgelijk initiatief onder de noemer warmekamers.nl. Het voordeel hiervan is dat een zorgaanbod daar soms makkelijk aangeboden kan worden. Het nadeel ervan is, wat Bob Richters betreft, dat mensen met een (te) kleine beurs daar wel elkaar, maar te weinig de andere kant van de samenleving ontmoeten. De kansen liggen waar mensen elkaar ontmoeten, mengen. Daar kun je gasten soms verleiden om vrijwilliger te worden (hoe klein het begin ook is) en dat leidt in zijn ondernemingen als het even kan tot vervolgstappen. Zo wordt soms de afstand tot de arbeidsmarkt verkleind.

Thuisgekookt

Een heel ander initiatief komt van de stichting Thuisgekookt. Stichting Thuisgekookt is er voor iedereen die tijdelijk of langdurig niet in staat is om voor zichzelf te koken. Mensen die graag koken, kunnen zich aanmelden als thuiskok. Door middel van zorgvuldige en persoonlijke matchmaking en samenwerking met hulpverlening zorgt Stichting Thuisgekookt ervoor dat versgekookte maaltijden tegen kostprijs van de ene buurtgenoot naar de andere gaan. Er zijn 22.000 thuiskoks aan de stichting verbonden. Deze opzet gaat onder andere eenzaamheid tegen en bevordert langer zelfstandig thuis wonen. Stichting Thuisgekookt faciliteert wat vroeger heel normaal was: buren die zorgen voor elkaar.

Eten in kerken

Het eten met elkaar is in kerken ook een bekende structuur; vele kerken bieden wekelijks, maandelijks of incidenteel gratis, tegen kostprijs of een vrijwillige bijdrage de mogelijkheid samen te eten. Er is geen onderzoek bekend dat goed uitlegt welke initiatieven laagdrempeliger zijn en welke meer aftrek vinden. Mij schiet meteen te binnen de aloude kreet van Soup en Salvation. En ook het Engels-Ierse spreekwoord: taking the soup. Het eten bij protestantse gaarkeukens op voorwaarde van bekering was voor veel katholieken de enige manier om de hongersnoden rond 1850 te overleven. Kortom: zouden de kerken op dit punt historisch niet zo’n goede reputatie hebben?

Met je hart

Er zijn er nog meer initiatieven rond eten en ontmoeting: stichting Met je hart probeert eenzaamheid onder ouderen te verlichten door ze met elkaar en vrijwilligers in contact te brengen. Tijdens de actie Eet met je hart is er opnieuw een link met de horeca, waarbij in vijfhonderd gelegenheden gasten gevraagd wordt één euro extra te betalen, zodat ouderen daarna met elkaar in diezelfde gelegenheden samen kunnen eten. 

Verschillende welzijnsorganisaties bieden buurtrestaurants, waar je goedkoop kunt eten en ontmoeten. De YMCA biedt het in o.a. Scheveningen aan. Zorggroep Meander gaat nog een stap verder. Zij bieden in Oost-Groningen met SOOZ, volwaardige restaurants in woonservicecentra, waar (buurt)bewoners elkaar kunnen opzoeken en gezelligheid en verbinding vinden. En in deze opzet wordt ook nog werkgelegenheid geboden aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Participatiesamenleving

Wat me opvalt, is de veelheid aan vormen en betrokken organisaties. Soms zijn de kerken wel of juist niet betrokken zijn. Sommige organisaties werken actief samen, anderen niet. Sommige organisaties weten handig gebruik te maken van subsidiestromen. Bijna allemaal zijn ze online goed te vinden. Lang niet altijd levert de overheid (op welke manier dan ook) een bijdrage: regelingen zijn er lang niet altijd om de doelgroep uit de brand te helpen. Met het einde van de welvaartsstaat is er in ieder geval ruim baan voor initiatieven in de participatiesamenleving.

Geertrui Meinema – Linders