Een God die in mij gelooft

Op 29 september verschijnt het derde boek van Claartje Kruijff, remonstrants predikant in de Geertekerk, met de titel ‘Een God die in mij gelooft. Betekenisvol leven zonder dogma’s’. In dat boek komen levensvragen van de moderne mens aan de orde, gespiegeld aan verhalen uit de bijbel, aan mooie teksten en aan gesprekken die zij als predikant voert. Michel Peters sprak met haar over inhoud en doel van het boek.

Waar gaat jouw nieuwe boek over?
‘Ik heb geregeld contact met mensen die refereren aan geloofszaken, maar daar meteen op laten volgen: maar ik geloof niet hoor! Laatst nog een man die op Facebook een deel uit een preek in de Geertekerk aanhaalde, maar meteen die disclaimer erop liet volgen. Waar zijn mensen bang voor? Welke associatie roept geloven bij hen op? Tijdens mijn theologische opleiding aan de VU werd aan de hand van Kuitert het beeld van een almachtige God, van de grote regisseur afgebroken. Ik kom van buiten de kerk, ben niet religieus opgevoed en was dus nooit met die dogma’s opgevoed. Ik bevind me dus al op die lege plek en in die vrije ruimte stel ik vrijmoedige vragen: Als er iets is wat we God noemen, hoe zou God er dan uit kunnen zien? Wat zou geloven kunnen zijn? Als ondogmatische gelovigen kunnen Remonstranten een bijdrage aan dit denken leveren. Mijn uitgangspunt is een omdraaiing: zou God nog in mij geloven eigenlijk? Ben ik ergens van? Wat is mijn rol in de wereld?’

Je beschrijft God in het boek als open ruimte en als een open einde van jouw verlangen. Hoe en waar ervaar je God in jouw leven?
‘God vraagt in de bijbel mens, waar ben je? en bevestigt meteen hier ben ik! Als mens
ervaar ik een vraag, ik moet antwoord geven, tevoorschijn komen en amen zeggen tegen het leven. In die zin ervaar ik God buiten me die een dialoog aangaat met het wezenlijke dat ik ook ben. Die vraag ervaar ik in het diepste en puurste contact met een ander, op momenten dat ik puurheid, zachtheid en eerlijkheid ervaar. Dan word ik als mens tot mijn kern bepaald. Dat is een ervaring die aan mij gebeurt. Ik ben een groot fan van Etty Hillesum die daarover schrijft: Binnen in me zit een heel diepe put. En daarin zit God. Soms kan ik erbij. Maar vaker liggen er stenen en gruis voor die put, dan is God begraven’.

Je schrijft ergens ‘kom met verlangen en hoop in beweging?’ Welke beweging moeten wij als mens maken?
‘In mijn werk en ook in dit boek probeer ik de mens en het leven af te pellen tot de kern. Daar wordt kwetsbaarheid zichtbaar. In die diepte valt alle ruis weg en kun je ervaren dat je deel bent van iets groters, dat je gedragen wordt en dat er altijd hoop is. Daar kun je elkaars waardigheid raken. Vanuit die diepte en ellende ontspringt er leven, daar zit de kern. Als mens moeten we de durf hebben om ons bloot te geven aan een ander. Als je in beweging komt, dan word je bewogen. Als een ander zich aan mij durft bloot te geven, dan bevestigt dat mijn bestaan. Dat vraagt wel een groot vertrouwen en de durf om te veranderen. Laten we dus eerst maar eens geloven en dan pas zien in plaats van omgekeerd.’

De titel van je boek Een God die in mij gelooft is de centrale gedachte in het boek. Waarom is die omkering zo belangrijk?

‘Allereerst: ik kreeg al kritiek op het ikkige van de titel. Mee eens! Maar deze titel bekt gewoon beter dan Een God die in ons gelooft. Ik werk in het boek toe naar het ons dat het ik ontstijgt, omvat en draagt. Vooral jonge mensen in onze tijd hebben veel levensvragen. Ze beleven prestatiedruk, moeten zichzelf voortdurend laten zien en ervaren dat ze even goed zijn als hun laatste prestatie. Tel ik nog wel mee, vragen ze zich af. In onze christelijke traditie hebben we een prachtig antwoord, dat bevestiging en stevigheid geeft. Je bent namelijk al gezien door God! Je hoort er al bij! Je bent al geliefd om wie je bent en niet omwille van wat je presteert! Je leven heeft uit zichzelf al betekenis. Door de rust die dat besef geeft, heb je ook meer te bieden aan andere mensen. Ik ga zelf graag naar de kerk om dat basisvertrouwen te ontvangen, om mezelf bij de les te houden. Het is ok wie ik ben en wat ik doe!’

In jouw boek komen traditionele begrippen voorbij, die je met vrijmoedigheid probeert te herijken. Ik denk aan zonde, leven na de dood en genade. Vooral jouw positieve begrip van genade vond ik opvallend. Hoe zit dat?
‘Het wordt al snel te plat als je daarover gaat schrijven of praten, maar ik ervaar genade als er dingen gebeuren die ik niet had verwacht, als ik vast zit en er komt een opening. Dan ervaar ik dat mij iets toevalt. Dat kan in een gesprek zijn, tijdens een ontmoeting of als ik in de natuur ben. Of laatst toen ik klassieke muziek op een uitvaart hoorde. Dat kan het werk van onze handen toch niet zijn?’

Voor wie heb je het boek geschreven?
‘Ik weet dat niet meer zo goed. Toen ik mijn eerste boek schreef in 2016 dacht ik dat dit vooral mensen van buiten de kerk zou aanspreken. Maar ik kreeg enorm veel aanvragen voor spreekbeurten juist van binnen de kerk. De levensvragen die ik in dit boek aan de orde stel, komen veel bij jongeren voor – ik spiegel me maar aan de worstelingen van mijn dochters en hun vrienden – , maar laatst had ik een gesprek met een oudere dame op haar sterfbed. Dan komt ook de vraag voorbij: ben ik wel goed genoeg?’

Wat wil je bereiken met jouw boek?
‘Er zijn niet veel mensen meer in de kerk, terwijl ik vind dat wij veel te bieden hebben. Ik wil bruggen bouwen door over het geloofsleven te schrijven. Mensen hebben tegenwoordig heel weinig kennis meer van het geloof. Ik schrik dan bijvoorbeeld als iemand mij mailt of ze een kaartje voor een kerkdienst moet kopen. Veel mensen hangen tegen het geloof aan. Ze hebben een verlangen, maar komen uiteindelijk moeilijk over de brug. Wat is dat toch? Zijn ze bang voor het onbekende? Voor wat ze niet in de hand hebben?’

Michel Peters

Claartje Kruijff, Een God die in mij gelooft. Betekenisvol leven zonder dogma’s. Ten Have, 2024. 206 pp. Prijs: €22,99. ISBN 9789025912864.
Bestel het boek nu op: www.remonstranten.nl/webshop

De presentatie van het nieuwe boek van Claartje Kruijff gaat plaatsvinden op 29 september vanaf 15.00 uur in de Geertekerk. Meer info!