Een statement!

Ons geloof leert ons te delen met onze naaste. Ons geloof leert ons onze naaste lief te hebben als onszelf. Ons geloof leert ons om te zien naar verdrukten; God draagt ze op zijn hart. Vanuit dat geloof willen wij leven. En vanuit dat geloof roepen we u op tot gerechtigheid en barmhartigheid voor de mensen die hun toevlucht zoeken in Nederland, voor hun veiligheid, voor onze zorg en liefde. Met deze zinnen eindigt de oproep aan het Nederlandse kabinet voor een humaan asielbeleid, eind vorig jaar geëntameerd door jurist Jan de Beer. (https://files.nieuwwij.nl/app/uploads/2024/10/Oproep-strengste-asielregime-ooit.pdf) Meer dan 1100 predikanten, imams, priesters en rabbijnen hebben deze oproep onderschreven. Ook een tiental remonstrantse theologen deed dat. De redactie vroeg een aantal van hen naar hun motivatie om dat te doen.

Een klein steentje

Er is altijd nog plaats! Onder dit motto hield ik afgelopen Kerstmis mijn overdenking in de Geertekerk. Daarin benoemde ik dat we als samenleving natuurlijk niet zonder regels, zonder grenzen kunnen. Maar dat die niet ons gezamenlijke richtsnoer moeten gaan vormen, omdat dan de blik op de ander als mens kan verdwijnen. Want naast het verdwijnen van fysieke plekken voor mensen op zoek, op de vlucht (de herberg of de overdekte plaats ernaast), wordt de vraag dringender of er in ons hart en hoofd nog plaats is voor wie aanklopt.                                                                                                                

Of dat we daar ook de luiken en de deur dichtdoen? In dit verband haalde ik de oproep van jurist Jan de Beer aan die ik ondertekend heb. De Beer was in het noorden al actief toen ik nog in Groningen woonde en voor mij dus geen onbekende naam. Dat betekende niet dat ik er zonder nadenken mijn naam aan verbonden heb. Juist als voorganger moet je denken over wat je doet. Want anders dan je soms zou willen, ben je toch niet alleen een gewoon individu.                                              

Maar als medemenselijkheid in het publieke spreken door de bodem dreigt te zakken, is het oppassen geblazen, zei ik in een dienst van enige maanden eerder. En in deze verklaring zag en zie ik een tegenstem. Hij sprak me ook aan door de interreligieuze setting en door de gekozen woorden over menselijkheid, gerechtigheid en barmhartigheid waar het gaat om asielzoekers. In de kerstdienst vertelde ik dat ik deze oproep heb ondertekend als een klein steentje, een bijdrage aan wat je samen kunt laten horen. Voor mij is daarbij niet alleen het humaan blijven handelen als gelovige in de samenleving van belang, maar ook het menselijk blijven spreken en denken over medemensen, schepselen van God zoals wij allemaal. Ook voor wie uiteindelijk niet in ons land mogen blijven, doen ons handelen en de manier waarop we over hen spreken ertoe. Laten die in ieder geval nog getuigen van het licht en de ruimte die we allemaal nodig hebben in ons leven.

Een eyeopener hierbij was ook het beeld van Jezus als asielzoeker waar een gemeentelid mij over aansprak. Als hij bij je aan de deur klopt, laat je hem dan binnen of wijs je hem de deur omdat zijn licht je te fel in de ogen schijnt of verblindt? Laat hij ons maar blijven aanzien en verontrusten!

Lense Lijzen, predikant in de Geertekerk in Utrecht

De ander niet wegdenken

Wij geloven in God, de Eeuwige,
die ondoorgronde liefde is, de grond van het bestaan,
die ons de weg van vrijheid en gerechtigheid wijst
en ons wenkt naar een toekomst van vrede.
Wij geloven dat wij zelf,
zo zwak en feilbaar als wij zijn,
geroepen worden om
met Christus en allen die geloven verbonden,
kerk te zijn in het teken van de hoop.

Op basis van deze woorden in de belijdenis van de Remonstranten kan ik niet anders dan me achter de verklaring van Jan de Beer scharen. Daar lezen we namelijk: Wij vragen u om gerechtigheid bij het asielbeleid van uw regering en barmhartigheid met mensen die onze hulp nodig hebben. Als je beide teksten serieus neemt is voor mij één plus één twee.

In het najaar refereerde ik in diensten aan het verhaal Alles denken van Toon Tellegen. Mier pocht dat hij alles kan denken, het denken heeft geen geheimen voor hem. Hij kan toedenken, terugdenken, overdenken maar vooral ook is hij trots dat hij kan wegdenken. Ik kan alles wegdenken, eekhoorn!. Mij ook?, vraagt eekhoorn geschrokken. En dat blijkt niet te kunnen. Want als je bij elkaar hoort kun je de ander niet wegdenken. Zich dat realiserend zijn ze samen meer dan gelukkig.

Als bewoners van de aarde horen we bij elkaar. Mensen die geboren zijn in landen waar het niet goed leven is hebben daar niet zelf voor gekozen. En wij niet voor onze luxe plek hier. We mogen de ander niet wegdenken, dan ontkennen we de fundamentele verbinding die we hebben met al onze (verre) naasten. Dat betekent inzetten op ontwikkelingssamenwerking, zorgen dat de wereld leefbaarder wordt ook op plekken waar dat nu niet zo is en tot die tijd toevlucht bieden voor wie dat nodig heeft. Rechtvaardigheid gaat ook over economie, ook over gezondheidszorg, ook over geloofsvrijheid en nog zoveel meer. Daar valt veel te repareren na eeuwen van uitbuiting, pech voor mensen die leven in gebieden met weinig mogelijkheden voor voedselproductie en het moeten leven onder dictatoriale regimes.

Het strengste asielbeleid ooit is een poging weer helemaal de andere kant op te bewegen, weg van solidariteit, van gerechtigheid en van hoop op een betere toekomst. Dat mogen we niet laten gebeuren.

Etje Verhagen, geestelijk verzorger in Zwolle

Universeel humanisme beschermen

Jullie hebben mij gevraagd om uit te leggen waarom ik de door Jan de Beer geschreven verklaring heb ondertekend. Aanleiding voor deze verklaring is het voornemen van alle vier de partijen in ons huidige kabinet om te komen tot het strengste asielbeleid ooit.

Tegenvraag: Waarom zouden (de) Remonstranten en andere christen-humanistische aanhangers de oproep van Jan de Beer voor een humaan asielbeleid niet ondertekenen? Waarom zouden landelijke en lokale bestuurders en voorgangers van vrijzinnige kerken de oproep voor een fatsoenlijk overheidsbeleid niet allemaal mede ondertekenen? Waar komt deze aarzeling vandaan? 

De open brief roept op tot gerechtigheid en barmhartigheid jegens vluchtelingen en verwijst naar de geschiedenis van het asielbeleid in de jaren dertig, die leidde tot de marginalisering van Joodse vluchtelingen. Ik denk dat de eis van de kiezer voor een strenger beleid ongegrond is. Het is eerder andersom: de Nederlandse Rattenvanger van Hamelen zet de bevolking op tegen de anderen. Wilders wordt gesteund door de Kamerleden van de VVD, de BBB en het zogenaamde Nieuw Sociaal Contract.

Feit is dat Nederland slechts een klein percentage van de vluchtelingen in de wereld opvangt en dat de asielaanvragen in Nederland de afgelopen jaren niet significant zijn gestegen. In 2023 kwamen er in totaal 48.500 asielzoekers en na-reizigers naar Nederland, terwijl er wereldwijd 117,3 miljoen mensen op de vlucht zijn. Afgezet tegen de wereldbevolking van 8 miljard mensen, neemt elk gemiddeld land meer dan vijf keer zoveel vluchtelingen op als Nederland. Het opvangen van vluchtelingen is zeker geen crisis, maar een eenvoudige morele verantwoordelijkheid. We kunnen zeker wat meer doen.

Daarnaast is het verstandig en noodzakelijk om voorstellen te ontwikkelen voor een pragmatisch immigratiebeleid. Canada heeft het voortouw genomen. De hoofdlijn van het migratiebeleid zou een selectief arbeidsmigratiebeleid kunnen zijn. Voor ons zou immigratie betekenen dat we migranten toelaten die iets komen brengen, niet migranten die iets komen halen. De voordelen zijn duidelijk, zelfs voor wie niet gepromoveerd is in de economie. (Huizen worden bijvoorbeeld sneller gebouwd, voedsel wordt goedkoper).

Laten we vasthouden aan het universeel humanisme zoals dat geleefd werd door Jezus en zijn vrienden. Vluchtelingenbescherming serieus nemen is in lijn met joods-christelijke waarden. We moeten ons beroep op deze waarden niet laten wegkapen door rechtsextremisten en deze regering!

Silvio Roduner, Haarlem

Onvrede over opkomst extreemrechts

Op 2 oktober ondertekende ik de oproep van Jan de Beer. Daarvoor had ik ook de Micha-verklaring ondertekend: Evangelie en extreemrechts gaan niet samen. (https://michanederland.nl/honderden-christelijke-leiders-onderschrijven-verklaring-evangelie-en-extreem-rechts-gaan-niet-samen) Beide oproepen zijn het gevolg van algehele onvrede en het steeds sterker wordende extreemrechtse gedachtegoed, waarbij asielzoekers gezien worden als minderwaardig en profiteurs, die zo snel mogelijk het land uitgezet moeten worden.

Als christen geloof ik dat alle mensen gelijkwaardig zijn en dat het onze plicht is om barmhartig te zijn jegens onze naaste en rechtvaardigheid na te streven. Als predikant frustreerde het me dat de PKN te weinig stelling neemt tegen de dehumanisering die gaande is. Sluipenderwijs worden we murw gemaakt voor de taal die rechtsradicalen gebruiken om asielzoekers te reduceren tot die gelukszoeker of dat hoofddoekje. Toen via-via de oproepen mij bereikten, heb ik die direct omarmd om de kerkleiding in beweging te krijgen om zich te verzetten tegen die rechts-radicale geluiden.

In februari, na de verkiezingswinst van de PVV, werd de net aangenomen spreidingswet van tafel werd geveegd. Toen al had ik geprobeerd om in het Westland, waar ik werk, mijn protestantse collegae mee te krijgen om een tegengeluid vanuit de kerk te laten horen. Zoals bekend werken er in het Westland veel arbeidsmigranten, die hier wel mogen werken maar niet mogen wonen. Het probleem van de huisvesting en het vervoer met busjes wordt neergelegd bij Den Haag en Rotterdam. Eenenvijftig procent van de Westlanders had op de PVV gestemd en raadsleden van die partij in de gemeente haalden als eerste de landelijke pers met uitspaken dat zij zich zeker niet aan de Spreidingswet zouden houden. Een arbeidsmigrant is natuurlijk geen asielzoeker, maar in het Westland is de uitspraak het Westland is vol voor beide groepen van toepassing.

Helaas lukte het me niet om mijn collegae te mobiliseren, uit vrees voor polarisatie en ook omdat veel eigen gemeenteleden PVV hadden gestemd. Mijn onvrede hierover bleef en door zowel de Michaverklaring als de oproep van Jan de Beer te ondertekenen, kon ik daar toch een weg in vinden.

Martine Wassenaar, predikant in de Uniekerk in ’s Gravenzande.