Mijn God begon met de oerknal

Foto: Carl Milner

De vriendenwerfcampagne is begin januari weer van start gegaan met zes nieuwe posters. De komende maanden komen de slogans op deze posters een voor een in AdRem terug. De redactie vraagt mensen steeds om een reactie op de slogan van de maand. Deze maand staat ‘Mijn God begon met de oerknal’ centraal. Daarmee betreden wij het veld van de relatie tussen geloof en wetenschap.

Wetenschap of geloof?

Toen ik ging kijken wat de wetenschap zegt over waar we vandaan komen vond ik wat getallen. De eerste homo sapiens ontstond 0,0002 miljard jaar geleden, de aarde 4.5 miljard jaar geleden en het heelal 13,8 miljard jaar geleden. Toen begon de ruimtetijd met de oerknal. Daarvoor was er niets, geen ruimte, geen tijd. Maar wil ik Gods ontstaan koppelen aan het ontstaan van het heelal zoals de poster suggereert? Onderzoek doen betekent theorieën maken die veel waarnemingen kunnen beschrijven. Hoe algemener toepasbaar de theorie is, hoe beter. De theorie waar de oerknal uit volgt biedt een beschrijving van een aantal fysische waarnemingen zoals roodverschuiving en achtergrondstraling. Toch levert de wetenschappelijke methode mij weinig op wanneer het gaat om zoiets persoonlijks als geloof.

Het bezoek aan de kerk afgelopen zondagochtend gaf mij rust en het gevoel dat de dingen goed zullen komen. Bijbellezen deed mij niets vorige week. Dit zijn geen reproduceerbare waarnemingen. Voor mij is de enige algemeenheid over geloof deze: Waarnemingen met betrekking tot mijn geloofsleven voegen door hun uniciteit niets toe aan een beschrijving of begrip van mijn geloof. Ik vind mijn beschrijving van wat ik vind bij God niet in de wetenschap en in de wetenschap vind ik liever geen God in de beschrijving van wat ik waargenomen hebt. Vervolgens Gods ontstaan koppelen aan een wetenschappelijke theorie die ik nauwelijks begrijp, lijkt me bijzonder onverstandig.

Rolf Harkes
Leraar natuurkunde in Sassenheim, onlangs gepromoveerd in de biofysica

Gods transcendentie serieus nemen

De slogan ‘Mijn God begon met de oerknal’ roept bij mij een aantal gedachten op, die ik wat associatief bij elkaar zet. Allereerst dat God iets met het heelal te maken heeft, waarbij onduidelijk blijft hoe of wat. Oerknal roept de scheppingsgedachte op, en dus is de link tussen God en schepping gauw gelegd. Vervolgens ook dat God begon met de oerknal, en dus dat God daarvóór er blijkbaar niet was. Voor de oerknal waren er nog geen mensen, dus God, zoals hij door mensen ter sprake wordt gebracht, bestond toen nog niet. Maar betekent dit dat God als transcendentie (d.w.z. de geschapen realiteit overstijgend) niet al vóór de oerknal existeerde, d.w.z. is God een factor ín het universum die ook mét het universum tot aanschijn komt? Is God wellicht zelfs een bedenksel van mensen (in dat geval kun je de vraag ook stellen of God bestond voordat mensen God vormgegeven hadden)? Ten slotte: de oerknal is een fysicalistisch (natuurkundig) concept. Te zeggen dat God begon met de oerknal kan ook zo gelezen worden als dat God een fysicalistisch (natuurkundig) concept is, wat ik theologisch zou willen bestrijden, omdat dit het eigene van het spreken over Gods transcendentie niet serieus neemt.

Taede Smedes
Godsdienstfilosoof en theoloog, weblogger over geloof en wetenschap

Bestaat God?

Er is iets in mij, dat zoekt naar zin. Dat reikt naar het ongrijpbare, dat probeert de wereld te verklaren uit begrippen als warmte, licht, en liefde. Misschien wel naar het mysterie dat we God kunnen noemen. Iets dat eerder naar het waarom vraagt, dan naar het hoe. Iets dat zoekt naar een zin en niet naar een wetenschappelijke beschrijving. Maar ik ben en blijf ervan overtuigd, dat er op dit front geen zekere uitspraken te doen zijn. Zoals een collega van me het al tachtig jaar geleden vanaf een remonstrantse kansel riep: Gemeente, of God bestaat? U weet het niet. En ik weet het ook niet. Maar laten we eens uitgaan van wel. Dat leidt er toe, dat mijn God, als er al een schepping zou zijn, begonnen is met de oerknal. Alle natuurwetenschappelijke theorieën beschrijven hoe het gegaan zou kunnen zijn. Nergens is nog maar een begin van een antwoord op de vraag: waarom dit alles er eigenlijk zou zijn.

Tjaard Barnard
remonstrants predikant in Rotterdam

Zie ook

Mannenretraite 2015:  ‘Ik ben mijn eigen goeroe’
14 april 2016

Mannenretraite 2015:  ‘Ik ben mijn eigen goeroe’

Nelson Mandela, Marcus Aurelius , Martin Luther King, maar ook dominees, een bijzondere vriend tot de eigen vader en moeder aan toe.  Zij waren de gidsen en goeroes die de.. Lees verder

14 april 2016

Consuminderen

Consuminderen. Hoe je dat doet? Daarover staat een halve plank literatuur in mijn werkkamer vol met tips. De rampenscenario’s nemen de andere halve plank in beslag en ik lees ze.. Lees verder