In de maand juli

Kijk om je heen. Wat raakt je, bijvoorbeeld op televisie of op facebook?  Waar loop je warm voor? Wat motiveert je om er iedere dag weer voor te gaan? Waar denk je met liefde aan?  In de rubriek ‘Ziel en zaligheid’ vertellen remonstranten over films, boeken, foto’s, landschappen, muziek, gedichten, voorwerpen, ideeën, mensen, ervaringen, noem maar op, waar hun hart van overloopt.  

‘Ik ben weg van schilderijen en van één in het bijzonder. Binnenkort ga ik in het Rijksmuseum opnieuw het schilderij ‘In de maand juli’ bekijken van Constant Gabriël, ook getiteld ‘Een molen aan een poldervaart’. Ik wil nu vooral weten:  ‘Valt de verf van dit schilderij te zien of enkel de kleur?’  In juli 2016 stond ik ook voor dit rechthoekige schilderij. Ik zag een molen in het midden en een blauwe stapelwolkenlucht (met spiegeling in het water). De ruimte raakte me. In mijn hoofd resoneerde het gedicht over de ‘brede rivieren die door oneindig laagland gaan’. Daar staan zulke molens. Opmaat van nader onderzoek en zucht naar ruimte. Ik ervaar die ruimte zelf, op zo’n dag in juli, fietsend langs molens, een mooie dag maar niet te warm. Hoe ver loopt die ruimte door? Bevindt God zich daar ergens? Het landschap is ruim, maar eindig, een afbeelding van de Grot van Plato, ook al proberen kunstenaars voortdurend om de ruimte en daarmee ook de tijd voorbij de horizon te doorbreken.

En die verf in plaats van de kleur? Naarmate ik meer naar dit schilderij en andere impressionistische schilderijen keek, viel me op dat de verfklodders duidelijk zichtbaar waren. Ze waren niet weggesmeerd tot louter kleur. Dit zouden wel eens de verfstreken kunnen zijn van schilders die het waagden de academische ateliers te verlaten om in de open lucht – en plein air – te trachten de meest directe impressie van het meest directe nu te vatten in eerder verfstreken dan sculpturale kleur. Hoe dan ook, ook de ‘en plein air’- schilders van Barbizon of de schilders van de Haagse School, zoals Gabriël, blijven in de Grot van Plato. Daar worden de schaduwen voor werkelijkheid gehouden. Maar in de maand juli, op de fiets door een onmetelijke ruimte, vergeet ik even de grot en voel mij opgenomen in een goddelijke oneindigheid.

Stephan Vollenberg

Afbeelding: Paul Joseph Constantin Gabriël –  www.rijksmuseum.nl