Kerk in beweging: Atypisch Den Haag

Foto: Allard Willemse

In deze nieuwe rubriek ‘kerk in beweging’ brengt AdRem u reportages over verandering en vernieuwing in remonstrantse gemeenten. De afgelopen twee jaar is de vriendenwerfcampagne gevoerd met posters en radiospotjes. Eind 2016 is deze campagne geëvalueerd. In verschillende gemeenten heeft deze actie ook inderdaad nieuwe, enthousiaste vrienden opgeleverd. Hoe gaat die inpassing? Met welke verwachtingen komen de nieuwkomers binnen? Hoe reageren trouwe kerkgangers op de ideeën van nieuwe mensen? Vandaag een inkijkje in het reilen en zeilen van gemeente Den Haag. 

Revolutie?

Predikant Reinhold Philipp had al vooraf aan de telefoon gezegd: ‘Ik weet niet wat je hier hoopt aan te treffen, maar er is hier geen revolutie uitgebroken. We veranderen zeker, maar het gaat geleidelijk. De afgelopen vijf jaar zijn er ieder jaar twintig nieuwe leden en vrienden bijgekomen. Op een ledenaantal van 350 is dat wel substantieel. Maar er overlijden nog altijd meer mensen dan dat er bij komen, dus absolute groei is er niet.’ Geert Hamaker (1936) bevestigt dat geluid. Hij woont achter de kerk, is er veertig jaar lang nooit geweest, maar toen zijn vrouw hem op de posters voor de ramen wees, was de tijd gekomen om er binnen te lopen. ‘Voor mij is het vooral een vorm van continuïteit’, zegt hij, ‘hoe raar dat ook moge klinken. Ik ben en voel me al levenslang remonstrant. Op mijn 14e/15e deed ik al catechisatie bij ds Van Hille in Haarlem. Ik ben actief geweest in de Vrije Jeugdkerk en ging ook vaak naar reünies. Geloof zweefde veertig jaar lang altijd wel op de achtergrond’. Nu maakt hij een inhaalslag want hij is lid geworden en een half jaar later gekozen in de  kerkenraad.  André Meiresonne (1955) had sinds zijn studententijd een veel grotere afstand tot het geloof. ‘Ik kom uit een gereformeerd ARP-nest, het VU-busje met Abraham Kuyper in de boekenkast. Toen ik op kamers ging heb ik me laten uitschrijven.  Ruim drie jaar geleden is mijn vader overleden. Mijn toespraak in zijn uitvaartdienst bracht me terug bij ‘het geloof mijner vaderen’. En nu studeer ik Spiritual Care aan de VU. Op de televisie zag ik op een gegeven moment Tom Mikkers in de Kloosterkerk die zich uitsprak over het ‘minder, minder’ van Wilders. Hoe hij zichzelf in de strijd wierp sprak me aan, ik wilde meer weten van de Remonstranten en heb me toen hier in Den Haag gemeld. Drie jaar geleden ben ik vriend en met Pinksteren 2016 lid geworden.’

Voor elk wat wils

Geert en André bevestigen wat Reinhold Philipp al had gezegd: ‘Mensen komen bij ons om wat er al is en de bestaande eredienst speelt daarin een belangrijke rol’. Lucie Bosch (1942) heeft als oudgediende alle ontwikkelingen aan zich voorbij zien komen. Vanaf haar 18e is zij al remonstrant, met name na haar pensionering is zij actief geworden in de gemeente. ‘Stapje voor stapje  wordt de liturgie vernieuwd. Onder Johan Goud deden we al veel woord-beeld-klank-diensten. We vieren bijvoorbeeld veel vaker het avondmaal dan vroeger’. Geert en Lucie verwijzen beiden naar de zondag voor dit gesprek. Er was toen geen predikant,  maar een muziekgezelschap voerde het stuk Elckerlijc op. Een stuk over de dood die eenieder van ons wacht. Vooral de ouderen in de kerk sprak dit zeer aan.  Geert pleit voor meer muziek in de kerk. ‘We gaan samenwerken met het Koninklijk Conservatorium. Studenten komen nu een aantal malen per jaar onze diensten opluisteren. Den Haag kent al twintig jaar lang het Uytenbogaertcentrum, waarvan de bijeenkomsten wisselend worden bezocht. Het filmcafé loopt goed, sommige boekbesprekingen in gesprekskringen ook, bij kerkelijke onderwerpen is er wisselende belangstelling. Reinhold begeleidt een meditatiekring en er is ook nog een andere groep zenmeditatie. Iedereen aan tafel is het er eigenlijk over eens: ‘Den Haag is een atypische gemeente. Het aanbod is bij ons zo breed dat er voor ieder wel wat naar zijn of haar gading geboden wordt. Een ‘richtingenstrijd’ is helemaal niet nodig en niet aan de orde.’

Alles koek en ei dus?

Nou veel gaat goed zeggen de nieuwkomers, maar niet alles.  ‘Onze ontvangst in de gemeente was warm en hartelijk, we werden opgemerkt en aangesproken. Dat is heel belangrijk als je ergens nieuw komt.’  Lucie deed een aantal jaren geleden een belronde langs mensen die vijf jaar lid of vriend waren.  Zij bevestigt het beeld dat persoonlijke aandacht essentieel is.  Contactleden zijn daarin ook heel belangrijk. Den Haag hecht daar groot belang aan. Geert zit al helemaal in zijn rol als kerkraadslid en maakt zich zorgen over het ledental. ‘We constateren de afgelopen twee jaar een afname van het aantal leden van 2%, terwijl de landelijke afname maar 0,5% is. We beraden ons op wat we meer en beter kunnen doen. Bij de opening van het seizoen hebben we vijfduizend folders in de buurt rondgedeeld, dat gaan we met Kerst en Pasen weer doen. Kinderen en ook nieuwe vrienden hebben daar enorm bij geholpen. En misschien moeten we die reclame wel uitbreiden naar meer wijken.’  Er is ook een Facebook-groep gevormd door wat jongere leden, het internet wordt sinds kort actief gebruikt om reclame te maken. Dat levert nieuwe mensen in de dienst op. Het naar buiten treden levert een ‘positieve vibe’ op, zeggen alle mensen rond de tafel.  Lucie en Reinhold constateren nog wel een belangrijke verandering: ‘Vroeger was Den Haag wel een vrij sjieke gemeente. Dat is wel een beetje aan het veranderen. De mensen die de laatste jaren binnenkomen zijn van een diverser pluimage. De oudere leden moeten daar soms aan wennen. Het mooie is dat die nieuwe mensen ondertussen van harte worden opgenomen.’

Hoe ziet de gemeente er over tien jaar uit? André hoopt dat de gemeente in de richting gaat van een centrum voor zinzoekers en levenskunst. Iedereen is positief, de reclamecampagne heeft nieuw elan gegeven, de gemeente wil weer groeien en bloeien. Met de betrokkenheid van actieve nieuwkomers hopen ze meer leden en vrienden te werven, daar gaat het om voor de toekomst. ’Zo is er veel reuring hier,’ zegt Reinhold, ‘en krijgen we er steeds weer nieuwe mensen bij.’

Michel Peters

Zie ook

29 augustus 2017

Boekrecensie: Vragen als houvast

Koen Holtzapffel, auteur van het zojuist verschenen ‘Houvast. Aan de vraagzijde van het bestaan’, heeft mij twee keer hetzelfde artikel toegestuurd, het eerste exemplaar was ik kwijt geraakt. Het gaat.. Lees verder

6 september 2017

Kroegpraat

Vaste klanten van mijn buurtkroeg weten dat ik iets heb met geloof en kerk. Ik begin er uit mezelf niet gauw over, maar om de een of andere reden beginnen mensen er met mij over. Frustraties, nieuwsgierigheid, lief en leed: van alles biedt een aanknopingspunt… Lees verder