Column: Eruit gezet? Zelf vertrokken!

In de hal van de Vrije Universiteit een vlucht kraaien. Bevindelijk gereformeerden, geheel in het zwart en bijzonder opgewekt. Ze komen van het promotiefeestje van Dr. de Heer. We raken aan de praat. Over voorgaan en onze diametrale plekken in het protestantse universum. En orthodoxe kledingvoorschriften (‘Bent u altijd in het zwart?’). Waarop de ouderlingen de dominee vragen of hij ’s nachts ook in het zwart gaat. De tale Kanaäns ontspant en schept een band.

Via de kerkscheuringen (‘Welk soort gereformeerden zijn jullie nou precies?’) komen we op de Dordtse Synode en het vertrek van de Remonstranten. ‘Ja, toen hebben jullie ons eruit gezet!’, gooi ik erin, instemming verwachtend. Iets rechtzinnigs als ‘Reken maar, met die vrije wil van jullie! Een gruwel in de ogen van de Heer!’ Maar niet de eigenzinnige vrouw van de predikant. Misschien door de steile traditie, van zo nodig ergens uitstappen om iets nieuws te beginnen? Want ze zegt: ‘Eruit gezet? Jullie zijn toch zelf vertrokken?!’

Zo had ik er nog nooit naar gekeken. Niks beklaagdenbank of oneerlijk proces. Geen kwetsbaarheid en slachtofferschap. Nee, eigenheid en stevigheid. Zelf vertrokken: je kunt het beschouwen als een compliment. Je eigen plan trekken, onafhankelijk van heersende meningen en bestaande verhoudingen. Autonoom je eigen wereld scheppen. Zoals een eigen geloofsgemeenschap, de Remonstrantse Broederschap.

Stel je voor, de Remonstrantie van 1610, Uytenbogaert en zijn kameraden. Dat het een verzoekschrift werd genoemd, maar onbewust als uittreding was bedoeld. Vierenveertig predikanten die met zoveel woorden zeggen: ‘Wij willen geen instantie die bepaalt wat we moeten geloven. Dat maken we zelf wel uit. We willen geen staatskerk die ons net zo benauwt als het Roomse en Spaanse gezag waar we ons net aan hebben ontworsteld! De vrijheid van een persoonlijk geloof is de kern van de Reformatie. Wij doen niet mee. En dan gooien jullie ons er maar uit!’ Dat klinkt toch een stuk minder zielig.

André Meiresonne
Redactie AdRem, gemeentelid in Den Haag