De hand die mij vormt. In gesprek met Petra Galama

De stilte? De een geniet ervan en ervaart het goddelijke erin. De ander raakt erdoor geïrriteerd door en vraagt zich af wat ze moet doen in de stilte…? Ramen tellen in de kerk? Schaapjes tellen? Twee redacteuren met tegengestelde ervaringen met stilte gaan op pad om Remonstrants predikant Petra Galama te interviewen. Zij weet veel van de mystiek van Julianne van Norwich en organiseert diverse soorten bezinningsbijeenkomsten. Het werd een dynamische middag met een onverwachte wending.

‘De stilte is er altijd wel in mijn leven geweest omdat ik opgroeide bij dove ouders. Toch komt nu vooral een recente ervaring op. Vorig jaar had ik een turbulent jaar waarin belangrijke relaties in een ander licht zijn komen te staan. Ik had veel behoefte in mijn eigen ruimte te zijn. De tuindeuren stonden open en toen voelde ik voor het eerst echt: wat is het stil! Niet alleen buiten was het stil, maar ook ikzelf was zo stil. Op die manier had ik het nooit eerder meegemaakt.

Ik kon het ontvangen. Er was een enorm diepe ontspanning. Geen controle meer hoeven hebben, niet iets hoeven bereiken. Niet dat ik geen verlangens meer heb, maar het was de ervaring dat ik mag zijn wie ik ben. En de ander ook.’ Er valt een diepe stilte, zoals steeds tijdens het interview. ‘De stilte brengt tot rust en geeft wat meer ruimte voor wat er nu in het diepst van mijn ziel aanwezig is. De stilte helpt me ook om niets buiten te sluiten. De stilte oordeelt niet, wijst niets af.’

Religieus?

‘Of die stilte voor mij ook een religieuze component heeft? Ja, dat heeft het. God laat zich kennen in de stilte… al weet ik niet wat God is en ga ik er graag creatief mee om. Voor mij voelt het als een soort bekken waarin het stil is, als iets dat groter is dan ikzelf. Er zit ontvankelijkheid in. Ik voel me tot rust komen en ik kan daar luikjes openen die zicht geven op andere perspectieven. Ik ga er anders door kijken. Zoals dit beeldje symboliseert dat ik onlangs vond bij een bezinningsweekend’.
‘De stilte is als een luikje naar de eeuwigheid toe. Ook de visioenen van Julianne van Norwich laten je naar binnen kijken. Het is zintuiglijkheid, daaronder zit iets ongrijpbaars, iets mysterieus. Vanaf mijn twintigste ben ik bezig met de mystiek van Julianne van Norwich, op wie ik tenslotte ook ben gepromoveerd in Engeland.

Proefnummer AdRem, remonstrants magazine

Vraag nu een proefnummer aan van AdRem, het remonstrantse magazine!

Ruimte voor de ziel

‘In de kerk zijn er steeds mensen die me zeggen ‘Wat ben ik blij dat er eindelijk ruimte is voor de binnenkant van de ziel. Dat er ruimte is voor die stilte.’ Kennelijk hebben zij voeling met mystiek en ervaren ze dat er niet altijd ruimte voor is. Dat is wel een braakliggend terrein.

Veel mensen denken bij mystiek aan iets extatisch, aan iets dat buiten de werkelijkheid staat. Maar ik heb helemaal niks met extase. Ik sta gewoon met twee benen op de grond. Gelukkig heeft Christiane Berkvens prachtig over extase geschreven, ook vanuit haar ervaring. Zij bracht het heel dicht bij het dagelijks leven. (Zie AdRem van november 2019)

Voor mij is spiritualiteit het ontdekken van je eigenheid, je eigen uniciteit. Dat doe je niet door een cursus carrièreplanning of assertiviteit, maar dat leer je door je diepste verlangen te beluisteren, in stilte. Erop vertrouwend dat die beweging van verlangen vervuld mag worden, tot vormgeving kan komen. Dat is voor mij spiritualiteit.

Hóe het vervuld wordt brengt je in aanraking met het niet-weten, met vertrouwen, met iets dat wijzer is dan ik. Iemand die mij dieper kent dan ik mijzelf ken. De goddelijke pottenbakker die mij vormt. Daartoe moet ik gevoelig blijven. De klei moet vochtig blijven voor die hand die mij vormt want als de klei uitdroogt en hard wordt, dan valt er niets te vormen. En ja, dat klinkt sensueel, die vochtigheid. Spiritualiteit kan ook heel sensueel zijn.’

In de praktijk

‘Wat dit in praktische zin in het leven betekent? Nou ja, het zal een burn-out kunnen voorkomen. Je kunt er innovatieve ideeën mee ontwikkelen die niet het geijkte patroon volgen omdat je je niet laat blokkeren door mensen die zeggen dat het niet kan. En als je er meer ruimte voor maakt ga je lekkerder in je vel zitten. Zo praktisch kan het zijn.

Voor mij is het alsof ik beknellende jasjes kan uitdoen. Binnen het jasje van mijn werk als geestelijk verzorger voelde ik me niet mezelf, want de beeldvorming die is ontstaan rondom de geestelijk verzorger spreekt mij niet aan. Maar als ik ruimte krijg als mystagoog, begeleiding gevend vanuit het mysterie, dan zit daar mijn kracht. Van daaruit kan ik verbinding maken met mezelf, met patiënten en zorgverleners en hun eigen wijsheid. En zo heb ik meerdere jasjes uitgetrokken die me niet pasten en ben ik dichter bij mijn eigen originaliteit gekomen. Toch zit ik niet op een meditatiekrukje hier thuis. Ik leerde mediteren bij Thich Nhat Hanh, maar hier thuis doe ik dat niet. Nog niet.

Ik heb mijn werk in een ziekenhuis en ben docent in een opleiding voor geestelijk begeleiders. Daarnaast heb ik mijn eigen bedrijf SpiritWijs (spiritwijs.eu) waarin ik onder meer cursussen geef en ik ben liefdevol mantelzorger voor mijn moeder van 93.

Ik heb behoefte aan vrije ruimte in mijn leven. Ik wil tijd hebben om niets te moeten, om stil te zijn. Ik kan niet tegen dat voortdurend doorgaan en doorgaan. Ik ga niet iedere ochtend rennend naar mijn werk. Dus begin ik de dag door eerst tien of vijftien minuten stil op de bank te zitten met een kopje koffie. Te kijken naar de bomen in de tuin en te luisteren naar de vogeltjes. Dan krijg ik weer zin en heb ik de moed om de dag te beginnen.’

Ontroering
En dan opeens valt Sylvia iets op. De ogen van Ineke worden zachter. Sylvia vraagt of ze dat mag opmerken. Ineke: ‘Ja, dat mag je zeggen. Het klopt. Wat Petra zegt ontroert me, het herinnert me aan mijn man. Hoe hij veranderde de laatste periode van zijn leven. Een man die zo druk in het leven stond, die geen vijf minuten op zijn stoel kon blijven zitten. Hoe hij moest leren om in zijn stoel te zitten en alleen maar naar de vogeltjes te kijken… gedwongen door ziekte, door het leven. Maar je moet dit ook kunnen. Dat er geen verzet meer is. Bij mijn moeder heb ik gezien hoe ze in het verzet bleef. Dus dat is nog wel een kunstje. Die analogie met de klei die zacht moet worden is mooi, want als de klei hard en statisch is, dan kun je geen kant meer op. Dit hele gesprek ontroert me enorm. Voor mij is dit wel een openbarende middag!’ Petra: ‘Zo dichtbij kan het zijn, het stil zijn. Zo gewoon.’

Ineke Ludikhuize
Sylvia I. Saakes