Column ‘Schuld van de ouders’

‘Voor de schuld van de ouders laat ik de kinderen boeten, en ook het derde en vierde geslacht, wanneer ze mij haten’. Bij de Tien Geboden wordt vermeld dat God het serieus neemt. Schuld van de ouders wordt generatieslang meegenomen. Het is een gedachte die erg in opkomst is rond de discussies over slavernij: over schuld en excuses. Ik heb er niet veel mee.

Genealogie

Zelf houd ik mij bezig met genealogie, vooral lui, achter de computer thuis. Ik kom helden tegen op wie ik trots kan zijn (twee remonstrantse predikanten in de 19^e eeuw, Simon Episcopius is een oudoom, 15 generaties terug, net als Kenau een oudtante is). Maar er zitten ook foute types bij (Adriaan Paauw, voorzitter van het college van rechters dat Van Oldenbarnevelt veroordeelde). Overigens zijn dit natuurlijk de mensen van wie ik gemakkelijk informatie kan vinden. Het allergrootste gedeelte van mijn voorgeslacht bestaat uit mensen die een zeer eenvoudig bestaan hadden. Knechten in kleine bedrijven of op een boerderij.

Planter met slaven en harem

Een voorvader vijf generaties terug was Andries de Wilde (1781-1865). Hij werd planter op Java. Zijn fortuin verdiende hij toen hij zich onttrok aan het koffiemonopolie. Na ruzie met het gouvernement keerde hij schatrijk terug naar Nederland en ging rentenieren op een landgoed. Voor zijn tijd deed hij het redelijk. Hij beschermde de bevolking tegen de plaatselijke regent die hen uitbuitte. Toch kan hij zijn geld niet heel netjes hebben verdiend. Moet ik me daar schuldig over voelen? Een achterkleindochter schreef onder de naam Cora Westland een biografie. Zij praat alles goed. Zo had hij slaven, maar behandelde hen beter dan anderen. Ook had hij een harem, (‘een dertigtal schone jofferen’) niet voor zijn plezier, maar om door de lokale heersers serieus genomen te worden. Allemaal toen begrijpelijk, maar nu verontrustend. Ik voel me niet schuldig. Het gebeurde en dat is niet goed te praten. Maar dat hoeft ook niet. Wat wel moet, is je afvragen wat er in onze tijd nog gebeurt. Als ik voor een onwaarschijnlijk lage prijs op Ali Express iets bestel, doe ik dan hetzelfde als Andries? Als ik bij de Primark naar binnen ga, is dat zoiets als de winkel van een slavenplantage binnenstappen? Voor mij is schuld iets van dingen waar ik wat aan kan doen, door mijn eigen keuzen. Wat doe ik zelf om onrecht in stand te houden? Dat vind ik de echte vraag.

Tjaard Barnard
Predikant in Rotterdam