400 jaar Remonstranten in het Noorden

Friedrichstadt

In 1621 hebben gevluchte remonstranten, in 1619 veroordeeld door de Synode van Dordrecht en daarna ook door de overheid vervolgd, de gelegenheid gekregen om een eigen stad op te richten in Sleeswijk-Holstein. Frederikstad en later Friedrichstadt was geboren, genoemd naar hertog Friedrich III van Sleeswijk-Holstein-Gottorp. Het werd een bijzonder project: een Hollands stadje met niet alleen grachten en geveltjes, maar ook remonstrantse waarden als godsdienstvrijheid. Tot ver in de 19^e eeuw was er nog een Hollandse school en werd er Nederlands gesproken. Nu is het Nederlands hier beperkt tot het Onze Vader. De gemeente bestaat nog steeds en viert in september [zie kader] haar 400 jarig bestaan. Het is de oudste remonstrantse gemeente. In augustus neemt ds. Severien Bouman er afscheid. Elders in dit blad vertelt hij over zijn predikantschap. Het stokje wordt overgenomen door dr. Peter Kattenberg (eerder predikant in Amsterdam en Leiden). In oktober zal hij predikant worden in deze gemeente. Ook voor een predikant is het bijzonder werk: eens in de maand komt hij een aantal dagen naar Friedrichstadt om daar in een lang weekend al het werk te verrichten. De rest van de maand is het een predikantschap op afstand.

Voor Remonstranten is het een plek die je ooit bezocht moet hebben. Niet alleen een ‘hochrangiges Kulturdenkmal’, maar ook de enige plek ter wereld waar iedereen weet wat Remonstranten zijn. Ze waren tenslotte de Founding Fathers!

Dokkum

Een andere bijzondere gemeente is die in Dokkum. Van De Sneuper, een tijdschrift voor geschiedenis in Noord-Oost Friesland verscheen een kerkennummer met daarin een artikel van Derk Jansen over de Remonstranten in Dokkum en daarnaast van andere auteurs artikelen over de Doopsgezinden, de Collegianten, de Rooms Katholieken en de Joden in Noordoost Friesland. Ook wordt verteld over de locatie van hun (schuil)kerken. Het nummer telt 40 pagina’s. Derk Jansen vertelt hoe er al kort na de synode remonstrantse activiteit in Dokkum bestond. Hij gaat in op de predikant/dichter Dirk Rafaelsz Camphuysen die in Dokkum verblijft. In het artikel loopt hij de hele geschiedenis door en vertelt vele faits divers. Het meest kenmerkende voor deze gemeente is dat zij vanaf 1798 verder is gegaan als de Verenigde Christelijke Kerk van Dokkum, het resultaat van een landelijke oproep van Remonstranten om alle christenen te verbinden tot één kerk. Jammer genoeg is dat alleen in Dokkum gelukt, in een vruchtbare samenwerking van Doopsgezinden en Remonstranten. De jubileumviering viel door corona helaas in het water, maar het artikel is een monument voor 400 jaar remonstranten in Dokkum.

Tjaard Barnard