God ervaren

God ervaren

Foto: Guilman via Pexels


Luisteren predikanten naar God, vroeg de redactie zich af? Dat zou je mogen verwachten. En hoe en waar horen ze de Eeuwige dan? Acht remonstrantse predikanten en een student aan het Seminarie geven ons een inkijkje in hun geloofsleven.

Lijfelijke fluisteringen

Als we willen mediteren en stil worden dan proberen we onze gedachten, onze geest, tot rust te brengen. Meestal lukt dat niet. Onze gedachten zijn verankerd in wat ons vertrouwd is en gaan gebaande wegen. Ons lichaam echter is wijs en wijst ons nieuwe wegen, in vertrouwen voorbij de angst. Niets anders is nodig dan vertrouwen te geven aan ons lijf. Onze diepste zelfkennis is verankerd in ons unieke lijf. Luisteren naar de wijsheid van ons lichaam is zo uniek als het horen van een goddelijke fluistering.

Meditatie. Laat je lichaam ontspannen en tot rust komen. Volg met aandacht het ritme van je ademhaling. Bij de inademing kun je meevoelen hoe je naar een stille ruimte in jezelf wordt geleid. Ergens in je lichaam is het van nature stil. Dat kan zijn in je buik, bij je hart, bij je middenrif. Of misschien wel je hele lichaam. Voor het voelen van deze stilte hoef je niets te doen. Het is er al stil. Laat het stil zijn en luister af en toe wat jij dit leven mag brengen.

In het ont-verbergen van onszelf mogen we worden ont-fluisterd. Dan mag je horen wat onhoorbaar is. ‘Hier wordt verlangen gelouterd tot openheid: iedere keuze een ja aan het onbekende.’ Op onnavolgbare wijze zal je van binnenuit gaan leven.

Petra Galama, geestelijk verzorger in Breda

 

God neemt ons in Jezus op Zijn weg mee

God telefoneert niet met mij. Als ik in een kerkdienst en thuis bid, dan heb ik het gevoel dat ik tot Iemand spreek die mij hoort, maar ik ontvang dan niet duidelijk gearticuleerde antwoorden. Maar God werkt ook in op ons gevoel. Dat geloof ik, ondanks het feit dat ik maar weinig gevoelens heb, waarvan ik zou durven te zeggen dat die door God zijn gewekt. Maar aan die weinige gevoelens houd ik me vast. Ik zal nooit vergeten dat ik als kind angstig in bed lag en plotseling het gevoel kreeg dat ik veilig bij God was. Mijn leven lang heb ik dagelijks over God gelezen en interessant gevonden wat ik las. Een enkele keer doet het mij ook iets, en die teksten herlees ik graag, omdat ik daarin de stem van God beluister. Dat is bijvoorbeeld de uitleg van Irenaeus (2e eeuw) van een gebod van Jezus, die luidt dat we niet met een zuur gezicht de geëiste ene mijl achter iemand aan moeten lopen, maar met een blij gezicht twee mijl voor de ander uit mogen lopen en hem meenemen, omdat we geloven dat God ons in Jezus op Zijn weg meeneemt. Hoor ik dan maar weinig? Genoeg om mee te kunnen leven.

Eginhard Meijering, emeritus – predikant

 

Op een onvermoed moment was dat weten er

Bestaat dat dan? Ja, dat bestaat.

Wat zegt ‘ie dan? Het is een stem van groot weten die zich meldt. Een diep, innerlijk weten: dit, dit wat nu in mij klinkt, dit is waar.

Drie keer in mijn leven heb ik het meegemaakt, zo sterk dat ik het ter plekke wist en voelde: let op! dit, nu; Nu Heel Goed Opletten! ‘Luisteren,’ ben ik het gaan noemen, want de ervaring is dat je luistert naar een stem die iets zegt. Dit ben je zelf niet, dit is een andere bron die stroomt.

Alle drie de keren ging het over iets waar ik op dat moment feitelijk bijna niets van af wist, maar waar ik intuïtief door gegrepen werd – en waar op een onvermoed moment dat weten er was; die stem, die iets vestigde, openbrak. De innerlijke ervaring zo indringend dat het je ‘nederig’ maakt: dat je, als de herinnering aan het moment/de stem terug blijft komen, je verzet opgeeft en begint op pad te gaan – zonder te weten waarheen precies.

Dat is wat er gebeurt als je luistert naar God. Dan opent zich je pad. Als je gaat, dan is het daarom.

Gerdienke Ubels, remonstrants predikant in Alkmaar

 

Een luisteren van de ziel

Een musicus vragen of hij wil schrijven over luisteren is als een monnik vragen of hij wil schrijven over bidden. Musiceren gaat niet zonder luisteren. En dan niet alleen een oppervlakkig luisteren naar maat en ritme, of toonhoogte en intonatie, nee, goed musiceren vereist een luisteren van de ziel. Door te luisteren naar de stilte vooraf, door tijdens het musiceren te luisteren naar wat de opgeschreven noten en je medemusici vragen en door achteraf te luisteren naar de stilte die de muziek achterlaat. In die zin is musiceren monnikenwerk. En daarmee voor mij ook een vorm van luisteren naar God.

Een lied dat gaat over luisteren vond ik in een hoekje van het liedboek: ‘Lirih terdengar lagu kasih yang merdu’ ofwel: ‘Luister naar de wind’ (936). Via de Indonesische naam van dit lied vond ik een versie van dit lied op YouTube, waar het in een kerkdienst in Zuid-Jakarta klonk en werd getoond door een koor. De eenvoud en lichte melancholie van de melodie, in combinatie met de subtiele gebaren van de Indonesische dans raakten me. Iets van de Geest was voelbaar in de zorg die stak in deze eenvoudige uitvoering. Ook ik, die luisterde, ervoer hier een glimp van God.

Jan Douwes, student aan het Remonstrants Seminarie

 

Verrast worden, getroffen door een inzicht, een ontroering, een waarheid

Luisteren: ik hoor vogels. Spelende kinderen. Een hommel zoemt voorbij. Het achtergrondgeluid van de uitvalsweg. Soms een snerpende motor. Radio, krant, social media maken mentaal lawaai. Mijn innerlijke stem die van alles van me wil: vergeet niet je moeder te bellen, de planten moeten nodig water hebben, de preek van komende zondag …. Hoe kan God daar doorheen komen?

De accordeonspeler zit weer voor de supermarkt. Ik groet hem, zeg ‘goede middag’. Ja denk ik, vandaag doe ik het anders. Iedereen loopt er langs, druk doende. Ik zeg ‘goede middag’. Ik glimlach naar de accordeonspeler en haal mijn portemonnee tevoorschijn. Hij glimlacht terug. Verrast worden, getroffen door een inzicht, een ontroering, een waarheid. Een klein beetje ontregeld worden, ik kan het nog: niet altijd bezig zijn met de lijstjes in mijn hoofd. Ik loop verder en zie Anton, een andere bekende. Hij voert de duiven op het plein. Ooit las ik met hem Willem Wilmink, van God, het Amsterdamse duiffie en de Fokke Simonszstraat. Ik groet hem. Hij glimlacht terug, tandeloos. God glimlacht ook, dat hoop ik.

De volgende dag zoek ik de accordeonspeler met mijn ogen. Hij is er. God is er niet. Die is verder, om weer te verrassen.

Alke Liebich, predikant in Amersfoort

 

Gehoor geven aan het appel dat de ander op mij doet

Luisteren is een kunst. Naar God luisteren is nog een grotere uitdaging dan luisteren naar mensen. Sommige gelovigen voelen een directe interactie met God, maar voor de meeste zal het niet als een echte dialoog voelen. Als mensen iets van God willen horen, blijft het voor hun gevoel vaak stil.

Ondanks het verschil tussen luisteren naar God en luisteren naar mensen,  ligt het eerste voor mij wil in het verlengde van het tweede. In mijn naaste, die mijn zorg of aandacht vraagt, me inspireert of bemoedigt hoor ik iets van God. Gehoor geven aan het appel dat de ander op mij doet en goede woorden van een ander werkelijk binnen laten komen, is voor mij luisteren naar God. Door de daad van luisteren voel ik me in beweging gezet. Op die manier voel ik me ook aangesproken als ik de bijbel lees. Ik luister niet naar God om er intellectueel van te leren, maar om weer te weten waartoe wij als mensen geroepen zijn. Om opnieuw te horen wat de zin van ons bestaan is. Luisteren naar God is niet klakkeloos een plicht vervullen. Voor mij is het vanuit verantwoordelijkheid en betrokkenheid antwoord geven op zijn roepstem voor barmhartigheid, vrede en gerechtigheid.

Arend van Baarsen, geestelijk verzorger in Utrecht

 

 

Afstemmen op dat grotere

Thuis stond er zo’n grote wereldontvanger. Wanneer je deze aanzette werden de plaatsnamen van de wereldsteden verlicht. Dat was zo mooi in de donkere huiskamer! Ik las al die namen hardop met mijn Eurovisiesongfestival – talenkennis en speelde eindeloos met de knoppen om de verschillende stemmen en geluiden uit die grote wereld te beluisteren. Stockholm, Hamburg, Lyon, Boedapest…

De radio maakte de wereld oneindig groter dan ons dorpje aan zee. Een ervaring die mij blij maakte, zonder dat ik toen precies wist waarom.

Bij luisteren naar God komt dat beeld naar boven. Afstemmen op dat grotere, dat in vele stemmen tot mij komt. Om te ontdekken hoe de verhalen die ze vertellen, zo divers als ze zijn, raken aan mijn eigen ervaringen, aan wat mij beweegt, ontroert en verontrust. Om te horen hoe erin doorklinkt dat andere, die Ander, die erbij is. Wiens aanwezigheid ik vermoed, daar in en tussen al die verschillende stemmen. Een ervaring is het die bemoedigt, troost, mij blij maakt of juist boos; mij letterlijk in beweging brengt. Maar soms kraakt het ook even, of is het stil ergens tussen Leipzig en Toulouse. Alsof de Eeuwige mij zegt: ga daar nog maar eens over denken!

Elly van Kuijk, remonstrants predikant in Hilversum

 

Ongrijpbaar aanwezig

Het is zomer 1991. Per openbaar vervoer, behangen met twee rugzakken, maken we een trektocht door Oostenrijk. Na Karinthië slaan we onze tent op in het Stubaital, ten zuiden van Innsbruck. Daar, hoog in de bergen, bij een kabelbaanstation, zit een non op een bankje. Zij bidt de rozenkrans. Schijnbaar los van de wereld maar tegelijkertijd helemaal opgenomen in het geweldige panorama van de bergen om haar heen. Ik sta een poosje in haar buurt en bewonder haar overgave. Hoe dicht kun je komen bij het ongrijpbare, de onhoorbaar aanwezige, de levensbron, bij God? Dan komt er een groepje mensen langs. Luid klinken er  schampere opmerkingen over deze biddende vrouw. Of ze het hoort? Of het haar raakt? Mij raakt het wel, ik kan het nog horen. Maar zij blijft onverstoorbaar, in haar houding, in haar gebed.

Ik heb deze kleine gebeurtenis altijd onthouden. Als een moment van bezinning en vooral verwondering. Zij, ik, wij, als nietige elementen in een grote wereld die proberen de stem van het leven te verstaan. Zij als getuige, als stille passant in mijn drukdoenerige bestaan.

Lense Lijzen, remonstrants predikant in Groningen

 

Stem die de stilte niet breekt

Als theologanten leerden wij dat de kern van deze studie bestaat uit ‘leren luisteren’. Leren  luisteren naar Schrift en traditie, luisteren ook naar signalen uit wetenschap en samenleving, die uiting geven aan een dieper verstaan van de werkelijkheid. Luisteren naar cultuur en natuur die ook daaraan kunnen bijdragen. Leren luisteren naar wat er in mensen omgaat, in zielzorg en pastoraat. Maar ook: leren luisteren naar eigen ervaringen en bevindingen. En tenslotte: leren luisteren naar de ‘stille stem in ‘t hart’ (Lied 836, vers 5).

Luisteren naar God vraagt wel om de ‘gave des onderscheids’. Of zoals Sytze de Vries het zegt in Lied 283: ‘In de veelheid van geluiden / in het stormen van de tijd , / zoeken wij het zachte suizen / van het woord , dat ons verblijdt’. Hier een directe verwijzing naar 1 Koningen 19:12. Het gaat hier om ‘eine Stimme verschwebendes Schweigens’, zoals de vertaling Buber – Rosenzweig deze passage weergeeft. Deze ‘stem die de stilte niet breekt’ (Huub Oosterhuis) gaf de profeet Elia op het dieptepunt van zijn leven de juiste troost en bemoediging. Als wij willen luisteren naar God gaat het vooral om een bewuster beleven van de stilte.

Eric Cossee, emeritus-predikant

 

Zie ook

Haat en geweld maken het visioen van de profeten kapot
11 december 2023

Haat en geweld maken het visioen van de profeten kapot

Terwijl Pieter Korbee een verhaal aan het schrijven was over omkeringen in de bijbel, vroeg hij zich af: wat zijn die visioenen waard in een wereld waarin haat en geweld.. Lees verder

Dag van een dominee: ‘Mijn God kan tegen een grap”
27 oktober 2021

Dag van een dominee: ‘Mijn God kan tegen een grap”

Wat doet een dominee de hele dag? Reinhold Philipp, predikant in gemeente Den Haag, lacht ons tegemoet… Lees verder